شاخص بازار (Index)
حتماً شما هم تاکنون، بارها و بارها، شنیدهاید که مثلاً شاخص بورس امروز با 150 واحد رشد، به عدد 70 هزار واحد رسید. همچنین گاهی اوقات رسانهها از کاهش شاخص بورس خبر میدهند. اما تا به حال به این موضوع فکر کردهاید که شاخص چیست و چرا افزایش یا کاهش آن اهمیت دارد؟
اساس نوسانات شاخص چه مفهومی دارد؟ در این مطلب از بورسینس قصد داریم درباره شاخصهای بورس و اینکه Index چیست، صحبت کنیم.
شاخص چیست؟
شاخص در بورس برای بررسی و ارزیابی عملکرد گروهی از داراییها است. از شاخص معمولاً برای ارزیابی عملکرد سبدهای اوراق بهادار جهت تکرار نقطه خاصی از بازار استفاده میشود.
علاوه بر این، از شاخصها برای اندازه گیری سایر دادههای مالی یا اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم یا تولید نیز استفاده میشود. اما اگر بخواهیم به طور خلاصه توضیح دهیم index چیست باید بگوییم که Indexها معمولاً به عنوان معیارهایی عمل میکنند که بر اساس آنها عملکرد بازده یک سبد سرمایه گذاری را میتوان ارزیابی کرد.
استراتژی ایندکسینگ (Indexing) یکی از استراتژیهای محبوب سرمایه گذاران است که در آن تریدر با سرمایه گذاری در شاخصها به صورت غیرمستقیم در بازار فعالیت کرده و در تلاش است تا بازدهی خوبی از بازار کسب کند.
از شاخصها همچنین به عنوان معیاری برای اندازه گیری عملکرد صندوقهای سرمایه گذاری مشترک و صندوقهای سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) استفاده میشود. به عنوان نمونه بسیاری از صندوقهای سرمایه گذاری مشترک بازده خود را شاخص S&P 500 مقایسه میکنند تا به سرمایه گذاران نشان دهند که مدیران چه مقدار کمتر یا بیشتر از یک صندوق شاخص، درآمد دارند.
معنی شاخص در سرمایه گذاری چیست؟
شاخص معیاری آماری است که تغییرات در یک دارایی یا بازار بورس را نشان میدهد. در خصوص بازارهای مالی شاخص، یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خرید و فروش میشود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان میدهد.
روش اندازهگیری هر شاخص، منحصر به همان شاخص است و نمیتوان رقم فعلی یک شاخص را با شاخصی دیگر مقایسه کرد؛ بنابراین برای مقایسه دو شاخص مختلف بهتر است درصد تغییرات شاخصها را نسبت بهروز یا ماه قبل باهم مقایسه کرد، نه عدد فعلی آنها را.
از شاخص کل و سایر شاخصهای بورس اوراق بهادار تهران میتوان برای سنجش عملکرد سهام و صندوقهای سرمایهگذاری استفاده کرد. مفهوم شاخص در بورس بسیار متفاوت است، کلمه شاخص (INDEX) در کل به معنای نمودار یا نشاندهنده یا نماینده است.
شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن است و وسیلهای برای اندازهگیری و مقایسه پدیدههایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن میتوان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود.
شاخص کل چیست؟
شاخص کل نمایانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است و این شاخص، تغییرات قیمت سهام و سود سالانهای که شرکتها به سرمایه گذاران پرداخت میکنند را محاسبه میکند.
در محاسبه شاخص کل، هرچه شرکتها بزرگتر باشند، تأثیر بیشتری روی شاخص کل خواهند گذاشت.
شاخص قیمت چیست؟
شاخص قیمت، بیانگر روند قیمت سهام همه شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار است. به عنوان نمونه، اگر شاخص قیمت در 1 سال اخیر 35 درصد رشد داشته باشد، یعنی سطح عمومی قیمتها در این یک سال به صورت متوسط 20 درصد رشد کرده است.
در شاخص قیمت تنها قیمت سهام شرکتهای بورسی محاسبه میشوند در حالی که در شاخص کل؛ هم قیمت و هم سود پرداختی سالیانه شرکتها محاسبه میشود.
شاخص بازار سهام چیست؟
شاخص بازار سهام، روشی برای اندازهگیری بخشی از بازار سهام است. این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.
طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تأثیر بیشتری میگذارد. در هر بازار بورس اوراق بهاداری میتوان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود.
روش محاسبه شاخص کل بورس تهران
برای درک نحوه محاسبه شاخص کل ابتدا لازم است توضیح دهیم که بازدهی سرمایه گذارانی که (در بورس) سرمایه گذاری کرده اند در بورس اوراق بهادار به دو روش محاسبه میشود.
در اولین روش بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال و در روش دوم تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری سهامدار محاسبه میشود.
به عنوان نمونه، تصور کنید شخصی سهامی را به ارزش هر سهم 100 تومان در ابتدای یک سال خریداری کرده است. قیمت هر سهم این شرکت در پایان سال 120 تومان شده و شرکتی که سهام آن خریداری شده است نیز در پایان سال 10 تومان به ازای هر سهم سود تقسیم کرده است.
بنابراین این سرمایه گذار تا پایان این سال در مجموع 30 تومان به ازای هر سهم سود کند و در واقع بازدهی این سرمایه گذار در پایان سال 30 درصد بوده، چرا که سرمایه وی از 100 تومان به 130 تومان افزایش یافته است.
به این ترتیب، فرمول محاسبه شاخص کل بورس نیز بر همین اساس است. یعنی شاخص کل، افزایش قیمت کلیه سهامهای منتشر شده در بورس و همچنین تقسیم سود نقدی این شرکتهای سهامی را در نظر گرفته و بر این اساس بازدهی کلیه سهامها و در واقع بازدهی کل بورس را محاسبه میکند. به این امر، شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بورس میگویند.
مفهوم واحد در شاخص چیست؟
شاخص بر اساس یک واحد تعریف میشود. به عنوان نمونه، اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال 10 هزار واحد باشد و در پایان سال به 15 هزار واحد افزایش یابد یعنی در کل 5 هزار واحد افزایش داشته است. این به معنای بازده 50% درصدی در شاخص کل بورس است.
شاخص کل قیمت در بورس تهران برای سه گروه محاسبه میشود که عبارتاند از:
- شاخص قیمت کل بازار: در محاسبه شاخص کل قیمت بازار، قیمت سهام تمام شرکتهای معامله شده تأثیر داده میشود.
- شاخص قیمت تالار اصلی: در محاسبه شاخص قیمت تالار اصلی، فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلو اصلی تأثیر داده میشود.
- شاخص قیمت تالار فرعی: در محاسبه شاخص قیمت تالار فرعی، فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلوی فرعی تأثیر داده میشود.
در ادامه برخی از شاخصهای دیگر بورس را بررسی خواهیم کرد:
- شاخص صنعت: شاخص صنعت عملکرد شرکتهای صنعتی بورس را نشان میدهد.
- شاخص واسطهگریهای مالی: معنی شاخص عملکرد یعنی این شاخص شرکتهای واسطهگری مالی شامل هلدینگها، سرمایهگذاریها و لیزینگها را نشان میدهد.
- شاخص قیمت و بازده نقدی: شاخص قیمت و بازده نقدی را در سالهای اخیر روزنامه همشهری با نام شاخص بازده بازار سهام به سهامداران شناسانده است. شاخص قیمت و بازده نقدی را میتوان یکی از دقیقترین شاخصهای محاسبه در بورس تهران به حساب آورد چرا که هر دو مؤلفه تقسیم سود در شرکتها و بازده سهام بر اثر افزایش قیمت سهام شرکتها در آن مدنظر قرار گرفته است.
- شاخص عملکرد تالار اصلی: شاخص عملکرد تالار اصلی فقط روند حرکت قیمت سهام شرکتهای درج شده در تابلوی اصلی بورس تهران را طبق ضوابط محاسبه شاخص کل نشان میدهد.
- شاخص کل قیمت سهام: معنی شاخص کل قیمت سهام یعنی این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. طبق فرمول طراحی شده قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر محاسبه شاخص تأثیر بیشتری میگذارد.
- شاخص عملکرد تالار فرعی: این شاخص فقط روند حرکت قیمت سهام شرکتهای درج شده در تابلوی فرعی بورس تهران را طبق ضوابط محاسبه شاخص کل نشان میدهد.
محاسبه شاخصهای مختلف بر اساس فرمولهای قراردادی انجام میگیرد و هر شاخصی بنا بر دادهها و فرمول مورد استفاده میتواند گویای تغییرات خاصی باشد؛ لذا به غیر از شاخص کل قیمت که نشاندهنده تغییرات قیمت کلیه شرکتها است. مابقی شاخصها بنا بر نوع محاسبه و شرکتهایی که در آن قرار میگیرند باید تفسیر شوند.
حال که تا حدودی با نحوه محاسبه شاخصهای مختلف آشنا شدیم لازم است با توجه به اینکه سهام چه شرکتهایی در شاخص مورد نظر تأثیر گذار بودهاند تفسیر لازم را از شاخص مورد نظر داشته باشیم .
سرمایه گذاران باید به دو نکته توجه نمایند:
- افزایش شاخص کل کلاً به معنی سودآوری کلیه سهام موجود در بورس نیست و برعکس کاهش شاخص کل هم به معنی ضرر در کل سهام موجود در بورس نیست.
- یکی از مهمترین مسائل در سرمایهگذاری در بورس تشکیل سبد سهام است. سرمایه گذاران باید از هر صنعتی یک نوع از سهام آن صنعت را در سبد خود داشته باشند.
شاخص هم وزن بورس چیست؟
در محاسبه شاخص هم وزن، بزرگی و کوچکی شرکتها در محاسبه دخالت داده نمیشوند و همه شرکتها به یک میزان در شاخص اثر میگذارند. به طور مثال شرکت بزرگی مانند هلدینگ خلیج فارس با شرکت کوچکی مانند دامداری تلیسه نمونه هم وزن است؛ بنابراین نوسانات قیمتی آنها تأثیر مشابهی روی شاخص هم وزن میگذارد.
از این رو، این عامل باعث میشود در برخی روزهایی که به طور مثال شاخص کل مثبت است ولی اکثر سهام بازار منفی هستند، شاخص هم وزن منفی شود زیرا وضعیت اکثریت سهام بازار است که در شاخص هم وزن منعکس میشود.
مبنای شاخص هموزن 10000 واحد بوده و از اول فروردین 1393 معرفی شده است. به نظر میرسد که این شاخص با کیفیت بهتری نشاندهنده کلیت وضعیت بورس تهران است.
برای درک تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن میتوانید ویدئوی زیر را تماشا کنید:
سخن آخر
در معنی شاخص، میتوان گفت که ابزاری برای بررسی و ارزیابی عملکرد بازار مالی و انواع آن گروهی از داراییها است که معمولاً برای ارزیابی عملکرد سبدهای اوراق بهادار هم استفاده میشود.
جدای از این ها، در تعریف شاخص چیست میتوان گفت که از شاخصها برای اندازه گیری سایر دادههای مالی یا اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم یا تولید نیز استفاده میشود. اما در تعریف دیگر index چیست میتوان گفت که Indexها به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد بازده یک سبد سرمایه بازار مالی و انواع آن گذاری عمل میکنند.
این اصطلاح در واژهنامه جامع بورسینس منتشر شده است.
قصد شروع سرمایهگذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
انواع روش های سرمایه گذاری در ایران
انسانها در طول زندگیشان به طور دائمی در حال سرمایه گذاری هستند. سرمایه گذاری مالی بهعنوان یکی از مهمترین انواع سرمایهگذاری به شمار میآید. بازارهای هدف متنوعی پیش روی افراد قرار دارد که میتوانند در آنها به سرمایهگذاری بپردازند. بورس، طلا، ارز، املاک و مستغلات بهعنوان مهمترین روش های سرمایه گذاری در ایران به شمار میآیند که جمع کثیری در کشور در این بازارها سرمایهگذاری میکنند. برای موفقیت در هر سرمایهگذاری نیاز است تا افراد مجموعه اصولی را رعایت کنند. یکی از این اصول استفاده از مشاوره سرمایه گذاری است. در این مقاله به بررسی انواع روشهای سرمایهگذاری در ایران و اهمیت استفاده از مشاوره در سرمایهگذاری میپردازیم.
سرمایه گذاری چیست؟
انسانها در طول در زندگی خود با کار کردن به دنبال کسب پول هستند. بخشی از پولی که افراد به دست میآورند، برای مصارف روزانه زندگی خرج میشود. اما بخش دیگری از پول تبدیل به سرمایه زندگی آنها میشود. سرمایه گذاری در اینجا معنی پیدا میکند. در واقع زمانی که افراد پول خود را تبدیل به کالای دیگری میکنند، بهنوعی اقدام به سرمایهگذاری کردهاند.
سرمایهگذاری در حالت کلی با دو هدف صورت میگیرد:
- در وهله اول افراد به دنبال آن هستند که ارزش پول خود را در برابر نوسانات اقتصادی مانند تورم حفظ کنند.
- در ادامه افراد به دنبال کسب سود از محل سرمایه گذاری خود هستند تا بتوانند در آینده برای خود خلق پول کنند.
در بحث مشاوره سرمایه گذاری این نکته بهدرستی اشاره میشود که افراد نباید منبع درآمد واحدی برای خود تعریف کنند. بلکه باید با تعریف منابع مالی جدید، راههایی متنوع برای کسب درآمد ایجاد کند.
انواع روشهای سرمایه گذاری در ایران
سرمایه گذاری در حالت کلی به دو دسته تقسیم میشود که عبارتاند از:
۱. روش سرمایه گذاری مستقیم
در روش مستقیم، فرد بدون نیاز بهواسطه، بهصورت شخصی وارد سرمایهگذاری میشود.
۲. روش سرمایه گذاری غیرمستقیم
در روش غیرمستقیم، فرد سرمایه خود را در اختیار یک واسطه قرار میدهد و در ازای این کار سودی را دریافت میکند.
لازم است که بدانید، سرمایه گذاریهای مختلف در کشور ما رایج است که در ادامه به آنها اشاره میکنیم. انواع روشهای سرمایهگذاری عبارتاند از:
۱. املاک و مستغلات
بازار املاک و مستغلات یکی از بازارهای سرمایهگذاری قدیمی در کشور است که بسیاری معتقد هستند که یکی از امنترین بازارها برای سرمایهگذاری به شمار میآید.
۲. کالا
گاهی اوقات افراد از طریق خرید کالا اقدام به سرمایهگذاری میکنند. طلا و جواهرات بهعنوان کالاهای سرمایهای بسیار رایج در کشور به شمار میآیند.
۳. سهام
بورس بهعنوان یکی دیگر از بازارهای مالی در کشورهای مختلف دنیا به شمار میآید که کاملاً ماهیت سرمایهگذاری داشته و افراد از طریق خرید و فروش سهام شرکتها در آن فعالیت میکنند.
۴. ارز
بازار ارز نیز به سبب تورم اقتصادی حاکم بر کشور ما بهعنوان یک روش سرمایه گذاری برای حفظ ارزش پول بهحساب میآید.
۵. اوراق قرضه
دولتها برای عملی کردن پروژههای عمرانی مختلف نیاز به سرمایه دارند. گاهی اوقات تأمین مالی پروژههای خود را از طریق انتشار اوراق قرضه در دستور کار قرار میدهند. در ازای عرضه این اوراق به خریداران تضمین میدهد که وجوهشان را با سود معینی به آنها بازگرداند.
۶. سپرده بانکی
بانک نیز یکی دیگر از روشهای سرمایه گذاری به شمار میرود که مدتها است در کشور رواج دارد. افراد وجوه خود را به بانک میسپارند و در ازای آن بهصورت دورهای سود مشخصی دریافت میکنند.
۷. صندوق سرمایهگذاری
افراد همچنین میتوانند سرمایه خود در اختیار صندوقهای سرمایهگذاری قرار دهند تا آنها اقدام به سرمایهگذاری کنند و سود حاصل از سرمایه گذاری بین دو طرف تقسیم میشود. صندوقهای سرمایهگذاری به انواع مختلفی تقسیم میشوند و افراد بسته به میزان ریسکپذیریشان، میتوانند در آنها اقدام به سپردهگذاری کنند.
۸. ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال بهعنوان یکی از جوانترین بازارهای مالی شناخته میشوند که حدود 10 سال است در دنیا فراگیر شده و توجهات زیادی به این بازار جلب شده است.
سرمایه گذاری در بورس
بورس بهعنوان یکی از بازارهای مالی مهم در کشور ما به شمار میآید. با آزاد شدن سهام عدالت در کشور، عملاً میلیونها ایرانی وارد بازار سرمایه شدند. بورس بهعنوان یکی از بازارهای مالی به شمار میآید که فعالیت در آن کاملاً تخصصی است. افراد باید آموزش لازم برای فعالیت در این بازار را بهصورت مفصل و دقیق تجربه کنند. در غیر این صورت این بازار میتواند تبدیل به کورهای برای سوزاندن سرمایه افراد بیتجربه و ناآشنا به مسائل بورس شود. برای سرمایهگذاری در بورس حتماً باید یکی از دو راه زیر را در پیش بگیرید:
- آموزش لازم برای فعالیت در این بازار را باید قبل از هرگونه اقدام به سرمایه گذاری فرا بگیرید.
- از طریق صندوقهای سرمایهگذاری اقدام کنید. این صندوقها از افراد بسیار کاملاً باتجربه در بازار بورس تشکیل شدهاند و به این ترتیب ریسک سرمایهگذاری شما کاهش پیدا میکند.
اهمیت استفاده از مشاوره در سرمایه گذاری
سرمایهگذاری در هر بازاری تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی قرار دارد. اقتصاد مقوله پیچیدهای است که حتی متخصصان این علم نیز نمیتوانند ادعا کنند که تسلط کاملی بر موضوعات آن دارند. اهمیت مسئله بهرهگیری از مشاوره بورس یا سایر فرصتهای سرمایهگذاری در همینجا مطرح میشود. شرایط کلان اقتصادی در هر کشوری به طور مستقیم روی بازارهای مالی اثرگذار است. دستیابی به درک درست از این بازارها در شرایط فعلی و پیشبینی وضعیت آینده آنها نیاز به تخصص بالایی دارد. برای این منظور باید زمان قابل توجهی صرف آموزش و تحلیل شود. به همین دلیل عملاً افرادی در جامعه مطرح میشوند که در نقش مشاور سرمایه گذاری فعالیت میکنند. این افراد میتوانند شما را نسبت به شرایط بازار در حال و آینده کاملاً آگاه کنند.
فاکتورهای سرمایه گذاری ایمن
فاکتورهای متعددی در موفقیت سرمایه گذاری اثرگذار است که افراد برای دستیابی به موفقیت باید آنها را رعایت کنند. این فاکتورها عبارتاند از:
- هدف از سرمایهگذاری باید به طور دقیق قبل از هر اقدامی مشخص شود.
- میزان ریسکپذیری هر فرد عامل مؤثری در انتخاب بازار هدف است.
- سرمایهگذاران موفق به طور دائمی نسبت به مطالعه و آموزش اقدام میکنند.
- صبر و شکیبایی یکی از مهمترین خصلتهای سرمایهگذاران موفق است.
- برای موفقیت در سرمایه گذاری باید به طور فعالانه در بازار نظارت داشت.
کارمنتو؛ پلتفرم مشاوره در حوزههای مختلف سرمایه گذاری
فرقی نمیکند که کدامیک از روشهای فوق را برای سرمایه گذاری انتخاب میکنید. آنچه در وهله اول اهمیت دارد، این است که حتماً از مشاوره سرمایه گذاری استفاده کنید تا احتمال هرگونه ضرر و زیانی را به حداقل ممکن برسانید. کارمنتو با گردآوری تعدادی از مشاوران متخصص در حوزههای مختلف سرمایه گذاری، آماده است تا به عموم افرادی که قصد سرمایهگذاری در بازارهای مختلف مالی دارند، راهنماییهای لازم را ارائه دهد. تفاوتی نمیکند که در کدام نقطه از کشور حضور دارید؛ بهراحتی میتوانید از خدمات مشاوره سرمایه گذاری کارمنتو استفاده کنید و بازار هدف خود را بهدرستی شناسایی کنید.
آشنایی کلی با معنا، مفهوم و تعریف بورس
اجازه دهید به چند سال قبل بازگردیم. یک دهه قبل اگر در مورد بورس با کسی صحبت می کردید احتمالا یا متوجه حرف های شما نمیشد یا فکر می کرد شما متخصص بورس و اوراق بهادار هستید. اصلا کمتر کسی وجود داشت که در مورد کار بورس با شخص دیگری صحبت کند. تا چند سال پیش افراد بسیار کمتری در مورد مفهوم بورس اطلاعات و دانشی داشتند و سرمایه گذاری در بازار بورس نیز مختص به افرادی خاص بود. اما حالا همه چیز تغییر کرده است!
امروزه هنوز هم بورس یک دانش تخصصی است و فعالیت در آن نیازمند یک سری دانش ها و مهارت های پایه است، اما مفهوم بورس جنبه ای عمومی تر پیدا کرده و شاید بتوانیم ادعا کنیم امروز هر بزرگسالی که در اطراف ما وجود دارد قدم در بازار بورس گذاشته است.
اما بورس چیست و چه کاربردی دارد و از کجا شروع شد؟ چندین سوال مهم دیگر هم در مورد بورس وجود دارد که به همه آن ها در این مقاله پاسخی درست خواهیم داد. پس با ما همراه باشید و این مطلب را از دست ندهید.
تعریف بورس چیست؟ (تحقیق در مورد بورس و تاریخچه آن و شرکت های سهامی)
اگر بخواهیم به توضیح بورس بپردازیم، باید بگوییم ریشه آن، از تضرر تجار اروپایی شکل گرفت. در آن زمان تجار و بازرگان ها زمانی که از فعالیت های خود دچار تضرر می شدند بسیار آسیب می دیدند و به مرور به فکر راه حلی برای کم کردن این ضرر افتادند.
راه حل این بود که بازار مالی و انواع آن این بازرگان ها افرادی را در تجارت خود سهیم می کردند تا هم ضرر و هم سود را تقسیم کنند. همین مسئله آغازی بود بر دنیای هیجان انگیز بورس و به مرور بسیاری از تاجران فعالیت های اقتصادی خود را با همین روش ادامه دادند.
اولین تجربه مشهور از سهام و تشکیل شرکت های سهامی هم به قرن 14 میلادی باز می گردد. در سال 1353 یک شرکت سهامی در روسیه که اولین شرکت سهامی هم بود، تصمیم داشت کالاهایی را بدون دور زدن آفریقا و از راه شمال اروپا به شرق آسیا و سرزمین چین ببرد.
این حرکت ریسک بالایی داشت و به همین دلیل تجار مختلف در سود و زیان این حرکت شریک شده و آن را با موفقیت به پایان رساندند.
تاریخچه تشکیل بورس در جهان و ایران
بعد از گذشت قرن ها و ادامه فعالیت های تجاری، سرمایه ها و شرکای بیشتری وارد کار شدند و نیاز به سرمایه و شرکای جدید هم بیشتر شد. برای همین نیاز به مرکزی احساس می شد که بتواند بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران ارتباط برقرار کند.
به همین منوال اولین مرکز بورس در قرن 17 میلادی در پایتخت هلند تشکیل شد. تشکیل بورس ایران نیز، به سال های 1345 و 1346 باز می گردد. در حال حاضر مرکز بورس در دستگاه های هوشمند هرکسی یافت می شود!
بورس چیست و چه کاربردی دارد؟ (کار بورس چیست و بازار بورس چگونه است)
برای اینکه دقیقا متوجه شوید معنی بورس چیست، یک تعریف ساده علمی از بورس ارائه می کنیم.
برای تعریف بورس، به زبان ساده باید گفت بورس یک نوع بازار بوده که در آن دارایی های مختلفی مورد معامله قرار می گیرند. بازار بورس همچنین یک نهاد ساختاریافته است که به عنوان یکی از مهمترین ارکان اساسی بازار سرمایه نیز شناخته می شود.
مدیریت انتقال ریسک، شفافیت بازار، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و مهمتر از همه جمع آوری سرمایه و پس اندازهای اندک برای تامین سرمایه فعالیت های اقتصادی از مهمترین کاربردهای بورس محسوب می شوند.
نکته: همانطور که در هر بازاری ممکن است دارایی های مالی، فیزیکی، غیر فیزیکی و … فروخته شود، در بازار بورس هم دارایی های مختلف معامله می شوند. به همین دلیل بورس انواع مختلفی دارد.
راستی یکی از مفاهیم مرتبط با بورس و سهام نیز حقوق صاحبان سهام است. این مقاله را نیز حتما بخوانید.
آشنایی با انواع بازار بورس (تعریف بازار بورس و انواع آن)
برای رسیدن به پرسش بازار بورس چیست، ابتدا باید بدانیم که بازار بورس به 3 دسته اصلی تقسیم می شود:
بازار بورس کالا
در تعریف بازار بورس کالا، به این نکته اشاره شده که در آن، کالاهای مشخص و فیزیکی به فروش می رسند. بازار بورس کالا همیشه و به طور مداوم فعال است. کالاهای فیزیکی مانند مواد خام و مواد اولیه مورد نیاز صنایع و … بیش از همه معامله می شوند.
هر بورس نیز با نام کالایی که در آن به معامله می رسد شناخته می شود. برای مثال می توانیم از بازار بورس نفت یا بورس گندم یاد کنیم. در بازار بورس کالا، فروشندگان کالاهای فیزیکی خود را برای فروش عرضه می کنند و پس از قیمت گذاری توسط کارشناسان برای معامله در دسترس قرار می گیرد.
بازار بورس ارز
همانطور که مشخص است در این بازار بورس تنها خرید و فروش معامله پول کشورهای دیگر (ارز) انجام می شود. البته بورس ارز در ایران وجود ندارد اما در بسیاری از کشورهای توسعه یافته وجود داشته و پیشرفت قابل توجهی هم دارد.
بازار بورس اوراق بهادار (تعریف بورس اوراق بهادار)
در این بازار مالی و انواع آن بازار بورس هم دارایی هایی که در قالب اوراق بهادار عرضه می شوند مورد معامله قرار می گیرند. برای مثال سهام، اوراق مشارکت و… اگر نمی دانید سهام چیست پیشنهاد می کنیم مقاله ای که در سپیدار سیستم در رابطه با سهام منتشر کرده ایم را از دست ندهید.
بین دادهها و اطلاعات حسابداری، با بورس اوراق بهادار یک رابطه همیشگی وجود دارد. پس به شما توصیه میکنیم در کنار بورس، کمی هم به آموزش حسابداری بپردازید.
چرا سرمایه گذاری در بورس توصیه می شود؟
این روزها افراد بسیاری در بورس سرمایه گذاری کرده اند و بسیاری از کارشناسان بورس و کارشناسان اقتصادی معتقدند سرمایه گذاری در بازار بورس نتایج خوبی برای سرمایه گذاران دارد.
یکی از علت های رایج هم این است که بازار بورس نوسان و ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری در بازارهایی همچون طلا و ارز دارد. در ادامه و در پایان قصد داریم به برخی دلایلی که باعث شده سرمایه گذاری در بورس توصیه شود اشاره می کنیم.
کسب درآمد منطقی
سرمایه گذاری در بازار بورس اگر با دانش کافی و تجزیه و تحلیل های اصولی همراه باشد می تواند باعث کسب درآمد مناسب و منطقی باشد و سرمایه گذاران می توانند با تحلیل های دقیق با کمترین میزان ریسک کسب درآمد کنند.
امنیت و شفافیت سرمایه گذاری
سرمایه گذاری در بورس خوشبختانه ریسک نابود شدن سرمایه یا ناپدید شدن یک شبه سرمایه را با خود همراه ندارد. بازار بورس حمایت کامل قانون را در خود دارد و شرکت هایی که سرمایه گذاران می توانند در آن ها سرمایه گذاری کنند نیز شفافیت کامل دارند.
حفظ سرمایه و قابلیت نقد شوندگی بالا
همانطور که اشاره کردیم با وجود کم ریسک بودن سرمایه گذاری در بورس این بازار را می توان امن ترین بازار برای حفظ سرمایه در مقابل تورم دانست.
طبیعتا اگر پول راکد بماند و فعالیتی با آن انجام نشود در اقتصاد ما با کاهش ارزش همراه است، اما در صورتی که در بازاری همچون بورس سرمایه گذاری بازار مالی و انواع آن شود احتمالا حفظ شدن آن بسیار بالا است. علاوه بر این سرمایه شما در بورس به سرعت قابلیت نقد شوندگی دارد و این مسئله نیز یک مزیت مهم به شمار می رود. در پایان پیشنهاد می کنیم مقاله ای که در رابطه با کارمزد نوشته ایم را نیز از دست ندهید. این مقاله را می توانید در صفحه کارمزد چیست بخوانید.
سوالی در مورد تعریف بازار بورس دارید؟ از ما بپرسید!
در این مقاله به پرسش بورس چیست پاسخ داده و به تعریف بازار بورس پرداختیم. اما اگر هنوز سوالی در رابطه با بورس دارید، آن را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. اگر هم به دنبال یک نرم افزار مالی مناسب هستید، همین حالا از طریق شماره ۰۲۱-۸۱۰۲۲۰۰۰ با مشاوران سپیدار در ارتباط باشید.
انواع معاملات بازار بورس کالا
در این مطلب قصد داریم شما را با انواع معاملات بازار بورس کالا که شامل بازار فرعی، بازار کالاهای فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی میشود، آشنا کنیم.
بسیاری از افراد درک روشنی از بازار بورس کالا ندارند و نمیدانند که بورس کالا چیست؟ در واقع بورس کالای ایران ( Iran Mercantile Exchange ) به داد و ستد نقد، نسیه و سلف انواع محصولات صنعتی و کشاورزی در ایران میپردازد و راهاندازی معاملات ابزارهای مشتقه و به ویژه قراردادهای آتی را در برنامههای پیش روی خود دارد.
بورس کالای ایران در راســتای تحقق اهداف خود توانســته است علاوه بر توســعه قراردادهای نقد، نسیه و ســلف در بازار فیزیکی، ابزارهای متنوع دیگری را برای محصــولات مختلف طراحی و به بهره برداری برساند. هر ابزار با ویژگیهای منحصر به فردی بازار مالی و انواع آن که دارا می باشد نیازهای بخشی از فعالان اقتصادی را پوشش میدهد.
برای شروع یک سرمایهگذاری دقیق و مطمئن ، شناخت کامل بخشهای مختلف بازار ضروری است. بازارهای بورس ایران متشکل از بورس اوراق بهادار (معاملات سهام و سایر اوراق بهادار)، بورس کالا و بورس انرژی است.
انواع معاملات بورس کالای ایران
معاملات بورس کالای ایران در حال حاضر در قالب چهار گروه زیر که هر کدام از این قالبها دارای ابزارهای خاص خود هستند، در حال انجام میباشد.
1. بازار کالاهای فیزیکی
یکی از بازارهای بسیار مهم بورس کالا بازار فیزیکی آن است. ماهیت این بازار از حیث تحویل کالا شبیه به بازار سنتی است؛ البته با این تفاوت که قوانین و سازوکارهای مخصوص و مشخص خود را دارد. معاملات کالای فیزیکی در بورس کالای ایران به روش مزایده انجام میشود. مزایده یا حراج به نوعی از معامله گفته میشود که در ابتدا فروشنده حداقل قیمتی را که حاضر است کالای خود را بفروشد اعلام میکند. سپس خریداران در صورت تمایل، قیمتی بالاتر از قیمت نهایی را جهت خرید پیشنهاد میکنند. در نهایت کالا به پیشنهاد دهنده بالاترین قیمت فروخته میشود. در واقع حراج، سازوکاری برای دادوستد کالا بر پایه انطباق سفارشهای خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.
انواع قراردادهای مورد معامله در بازار فیزیکی:
- قرارداد نقدی: قراردادی است که طی آن پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله انجام میشود.
- قرارداد نسیه: قراردادی است که طی آن کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید پرداخت میگردد.بازار مالی و انواع آن
- قرارداد سلف: قراردادی است که طی آن کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله پرداخت میگردد.
معاملات در بازار فیزیکی در دو رینگ داخلی و صادراتی صورت می پذیرد.
- رینگ داخلی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف داخل ایران است.
- رینگ صادراتی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف بینالمللی است.
2. بازار فرعی
در این بازار کالاهایی که به دلایلی نظیر عدم تداوم عرضه، نیاز به بازدید حضوری کالا جهت احراز کمیت و یا کیفیت توسط متقاضی خرید، قابل اتکا نبودن نرخ کشف شده در بورس به واسطه سهم پایین معامله در بورس نسبت به کل بازار محصول و درخواست تسویه خارج از پایاپای معامله توسط عرضهکننده امکانپذیرش و معامله در بازار فیزیکی را ندارند قابل پذیرش و معامله میباشد و همانند بازار فیزیکی امکان معامله انواع قراردادها در دو رینگ داخلی و صادراتی بر روی سه دسته محصولات صنعتی و معدنی، فراوردههای نفتی و پتروشیمی و محصولات کشاورزی وجود دارد.
یا به بیانی سادهتر، کالاهایی که امکان عرضه در بازار فرعی را دارند آنهایی هستند که معمولا شرایط عرضه در بازار فیزیکی را ندارند. برای مثال محصولاتی از قبیل: فولاد، ضایعات، پلیمر، شیمیایی، روی، مواد معدنی، سولفات، آهک، صنعتی، مس و اموال غیرمنقول، شامل املاک و مستقلات اداری تجاری مسکونی و اراضی کشاورزی.
3. بازار مشتقه
این بازار شامل معاملات قراردادهای آتی و اختیار معامله میباشد:
- قرارداد آتی: فروشنده متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین میکنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد میشود، آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. مشخصات این قرارداد بر روی یک دارایی مشخص، یکسان میباشد و توسط بورس پیشنهاد و به تصویب هیئت پذیرش میرسد.
- قرارداد اختیار معامله: تفاوت این اوراق با معاملات آتی در این است که در قرارداد آتی دو طرف متعهد به خرید و فروش دارایی در سررسید هستند اما در این اوراق یک نفر متعهد است (فروشنده اختیار که پول آن را گرفتهاست) و دیگری دارای اختیار (خریدار اختیار که پول آن را به فروشنده داده است). فروشنده اوراق متعهد بازار مالی و انواع آن میشود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال (قیمت معین معامله در آینده که الان تعیین شدهاست) معامله کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اختیار از انجام تعهدش، فروشنده مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس قرار میدهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. اوراق اختیار در بازار ثانویه قابل خرید و فروش میباشند. اوراق اختیار معامله میتواند به دو نوع اختیار فروش یا اختیارخرید تقسیم گردد. در اختیار خرید، خریدار حق خرید یک کالا را در آینده از فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده به او بفروشد. در اختیار فروش، خریدار حق فروش یک کالا را در آینده به فروشنده بازار مالی و انواع آن اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده از او بخرد.
4. بازار مالی
- قرارداد سلف موازی استاندارد: فروشنده کالا در قالب این اوراق، همانند قرارداد سلف بهای کالایی را که در آینده تحویل خواهد داد، به صورت نقد دریافت میکند. این اوراق برخلاف قرارداد سلف، بازار ثانویه دارد و دارنده اوراق میتواند قبل از سررسید این اوراق را در بورس به فروش برساند.
- گواهی سپرده کالایی: گواهی سپرده کالایی ورقه بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالای سپرده شده به انبار پذیرش شده در بورس کالا است و پشتوانه آن قبض انبار صادر شده توسط انباردار است. انباردار پس از ارزیابی کمی و کیفی کالای مشتری برای وی قبض انبار صادر مینماید. مشتری با سپرده کردن این قبض نزد اتاق پایاپای، میتواند این گواهی سپرده کالایی را که به پشتوانه قبض انبار صادر میشود در بازار ثانویه معامله نماید. مالک گواهی در طول مهلت نگهداری کالا، هر زمان که خواست میتواند به انبار مراجعه و کالا را از انبار تحویل گیرد.
- صندوق سرمایهگذاری کالایی: صندوق کالایی با جذب سرمایه از طریق فروش واحدهای بازار مالی و انواع آن سرمایهگذاری، منابع جذب شده را بر روی اوراقبهادار مبتنی بر کالا سرمایهگذاری میکند. صندوق کالایی به سرمایهگذاران این امکان را میدهد که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینههای حمل و نقل، انبارداری و خسارتهای احتمالی آن، اوراق این صندوقها را خریداری نمایند. به عبارت دیگر، این صندوقها بخش قابل ملاحظهای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایهگذاری در کالایی خاص اختصاص میدهند و علاقهمندان به سرمایهگذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوقها میکنند.
ساختار کلی بازارهای بورس کالای ایران
به صورت کلی ساختار کلی بازارهای بورس ایران در 4 قالبی که عنوان شد دستهبندی میشوند. هر کدام از این بازارها مجموعهای از محصولات و کالاهای خاصی را دربرداشته و متناسب آن هدف کلی و تعریف شدهای را دارا میباشند؛ که توضیح داده شد.
انواع محصولات معامله شده در بورس کالای ایران
آشنایی با اصول و ساختارهای اولیه بورس یقیناً یکی از ملزومات اولیه مشارکت فعالان حوزه اقتصادی در این بازار نوپا محسوب میشود. از اینرو به جهت اهمیت آشنایی هرچه بیشتر شما با محصولات پذیرفته شده در بورس کالا اقدام به انتشار لیست مربوط به محصولات پذیرفته شده کردیم که به تفکیک در زیر میآید:
انواع شکست
میدانم خیلی از شما وقتی صحبت از شکست میشود به فکر شکست حمایت و مقاومت چه استاتیک و چه داینامیک میافتید (البته اگر به فکر شکستهای عشقی دوران نوجوانی نیافتید😂) و این طبیعی است، اما در این درس میخواهم کمی ذهنتان را بازتر کنم تا به شکست با دید وسیعتری نگاه کنید. در بازار ممکن است انواع شکست رخ دهد که موضوع این درس است، اما اصلاً نگران نباشید و تا پایان این درس را با دقت مطالعه کنید.
همیشه وقتی میخواستم مفهوم شکست را در سطوح به دوستانم توضیح دهم از مثال آبکش استفاده میکردم. شاید خیلی مسخره باشد اما شاید به درک شما کمک کند. یک آبکش را تصور کنید، آب همیشه از آبکش عبور میکند پس ما باید مثالی دیگر بزنیم. فرض کنید بازار مالی و انواع آن شما یک آبکش با سوراخهای نسبتاً بزرگ دارید و یک دانه عدس را به سمت آبکش پرتاب میکنید. چقدر احتمال دارد پرتاب شما صاف در یک سوراخ آبکش برود و از آن عبور کند؟ معمولاً این اتفاق نمیافتد و دانه عدس در آبکش باقی میماند. در مورد بازارهای مالی هم تقریباً اوضاع همین است البته خبری از عدس و آبکش نیست😂
در بازارهای مالی ما به جای آن آبکش سطوحی مهم داریم و به جای عدس نیز قیمت. حالا جلب است بدانید در ۸۰ درصد مواقع عدس از آبکش عبور نمیکند. اما در مورد آن ۲۰ درصد چطور؟
خب از مطلب دور نشویم، کجا بودیم…؟آها بله!
هنگام معامله در بازار، چه بازار فارکس چه کریپتو و چه بورس، مهم است که بدانیم سه نوع اصلی شکست وجود دارد:
۱. شکست ادامهدهنده (Continuation breakout)
۲. شکست بازگشتی (Reversal breakouts)
۳. شکست جعلی (Fakeout یا False Breakout)
شما باید حتماً بدانید در تصویر کلی محیط بازار دنبال چه نوع شکستی هستید وگرنه گیج میشوید. شکست از این نظر بسیار مهم است چون تغییرات عرضه و تقاضا در بازار را نشان میدهد. یعنی این موازنه خریداران و فروشندگان که بازار را در یک محدوده نگه داشته بود، اکنون در حال تغییر است.
این تغییر در احساسات و انتخاب تریدرها، موقعیت بسیار خوبی برای شما فراهم میکند تا یک سود خوب از بازار بگیرید.( به همین دلیل است که شکست، تا این حد برای تریدرها مهم است). حال برای این منظور به بررسی انواع شکست در بازار میپردازیم:
شکست ادامهدهنده
در بازار وقتی برای مدتی طولانی یک روند قوی وجود داشته باشد، باید مدتی هم استراحت وجود داشته باشد.(این استراحت با استراحت هر گام که به شکل اصلاح است متفاوت است، زیرا در این حالت، بازار مدتی در حالت رنج است) این اتفاق معمولاً زمانی میافتد که خریداران و فروشندگان در بازار، یک مدت مکس میکنند تا بفهمند قدم بعدی چیست و کدام سمت بازار میچربد. در نتیجه معمولاً بازار به یک حالت تثبیت یا (Consolidation) میرسد که در بیشتر مواقع، حالت آن رنج است.(الگوهایی مثل مثلث و مستطیل و … از همین نوع هستند که در آینده مقالات آینده توضیح میدهیم)
حال اگر معامله گران متوجه شوند که روند اولیه درست بوده و به جهت آن معتقد باشند، همچنان به فشار در همان جهت ادامه میدهند و نتیجه آن یک شکست ادامهدهنده است.
شکست بازگشتی
شکست بازگشتی یا ریورسال همانند شکست های ادامهدهنده هستند و بعد از یک حرکت طولانی در روند، قیمت در یک حالت تثبیت یا استراحت قرار میگیرد.
تنها تفاوت این است که پس از این دوره تثبیت قیمت، معامله گران تصمیم میگیرند که روند به حالتی خستگی رسیده و زمان برگشت آن فرا رسیده، به همین دلیل معاملات معکوس روند، زیاد میشود و نتیجه یک شکست خواهد بود.
شکست جعلی
تا اینجای کار حداقل متوجه شدیم که انواع شکست ها و رخ دادنشان، اتفاق بسیار مهمی هستند زیرا باعث حرکت شتابدار قیمت میشوند، اما لازم است بدانیم که در مورد شکستها خیلی حواسجمع باشیم، زیرا شکستهای جعلی یا الکی در بازار بسیار زیاد است. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که فکر میکردید یک شکست رخ داده و سپس با کمال ناباوری قیمت مسیرش را کج کرده و به ناحیه برگشت بزند؟
درست مثل رونالدینیو که راست را نگاه میکرد و به چپ پاس میداد 😂، در بازار نیز قیمت به شما نشان میدهد میخواهد به سمتی خاص برود اما به شما رکب زده و برعکس آن عمل میکند. پس شکست جعلی زمانی رخ میدهد که بازار یک سطح خاص مثل (حمایت، مقاومت، مثلث، خط روند و …) را میشکند اما به مسیرش در جهت شکست ادامه نمیدهد و به جای آن با یک حرکت ناگهانی (معمولاً اسپایکی) به مسیر قبلی خود برمیگردد.
حال راه حل این اتفاق در انواع شکست چیست؟
در گذشته در مورد معاملهگری محافظهکارانه و خشن صحبت کرده بودیم، اگر خاطرتان باشد، در برخورد با هر ستاپ معاملاتی این دو روش وجود دارد، آیا شما به قول خودیها، سبک ترید جوان دارید یا پیرمردی؟ البته این موضوع هیچ ربطی به سن ندارد، بلکه به سبک ترید بستگی دارد.
- در روش پیرمردی یا محافظهکارانه (Conservative)، شما باید صبر کنید بعد از شکست، قیمت دوباره برای تست مجدد به سطحی که شکسته، پولبک بزند و سپس با خیال راحت وارد معامله شوید و یا صبر کنید قیمت یک High جدید بسازد و سپس وارد معامله شوید.
- در روش جوان بیصبر، یا اگرسیو (Aggressive) شما برای یک پولبک به سطح شکسته شده صبر نمیکنید، بلکه به محض دیدن شکست، وارد معامله میشوید.
اگر میخواهید خیالتان از بابت شکستهای جعلی راحت شود، باید روش پیرمردی یا محافظهکارانه را انتخاب کنید، یعنی بعد از شکست، منتظر یک پولبک به ناحیه باشید و سپس وارد معامله شوید.
✅مزیت این بازار مالی و انواع آن روش راحتی خیال شماست.
⛔عیب این روش:
در برخی از انواع شکست ها، قیمت اصلاً به سطح شکستهشده پولبک نمیزند و شما آن موقعیت را از دست میدهید.
اگر بخواهید با روش جوان بیصبر یا تهاجمی سریعاً وارد معامله شوید، ریسک بالاتر است و ممکن است استرس آن نیز بالاتر باشد.
✅مزیت این روش ورود به شکستهایی است که به ناحیه شکست برنمیگردند.
⛔عیوب این روش:
۱. نقطه ورود شما اگر سفارش شما به صورت Market باشد، معمولاً با اختلاف از نقطه شکست است و بهینه نیست و اگر قیمت به سطح پولبکی بزند نمیتوانید به دلیل مدیریت سرمایه حجم اضافه کنید.
۲. امکان عدم تشخیص Fakeout یا شکست جعلی در این حالت بیشتر است.
در درس آینه به نحوه ترید انواع شکست به صورت مفصل میپردازیم.
دیدگاه شما