نسبت مالی چیست؟

بیشتر بدانید:نرم افزار مالی چیست و چه کمکی به رشد کسب و کارها میکند؟

نسبت‌های مالی چیست؟

هر ارتباطی که بتوان بین اقلام موجود در صورت مالی برقرار نمود و به‌ صورت نسبی آن را بیان کرد نسبت‌ های مالی گفته می‌شود.

برای بررسی آینده مالی یک شرکت راه پرپیچ‌وخم و دقیقی فراسوی آن‌ها است. تعداد بالای ارقام و داده که به کمک صورت مالی در یکجا و به‌طور واحد جمع‌آوری می‌شوند به‌تنهایی نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای یک شرکت باشند مقایسه و ایجاد ارتباط و یافتن معنایی پایدار که بتواند دیدگاه دوراندیشانه‌ای را با بررسی وضعیت کنونی شرکت در اختیار بگذارد کار سخت و زمان بری است.

آنچه در اینجا به کمک شرکت‌ها می‌آیند نسبت‌ های مالی هستند که با نسبت دادن ارقام موجود در صورت‌های مالی و ایجاد ارتباطی سازمان‌یافته افراد را قادر به تحلیل اوضاع می‌نمایند.

نکتۀ قابل‌توجه این است که هر نسبت مالی جزئی از کل است و نمی توان آن را به‌صورت یک سیگنال جداگانه موردبررسی قرارداد.
بلکه نسبت مالی چیست؟ باید تمام موارد در یک دورۀ مالی خاص گزارش‌گیری نمود و نتایج را بررسی کرد.
ازاین‌رو می‌توان نسبت‌های مالی را به ۵ دسته تقسیم نمود: سودآوری، نقدینگی، فعالیت، اهرم، ارزش‌گذاری و رشد

فهرست نسبت های مالی

معرفی نسبت های مالی به‌صورت فهرست در درک بهتر آن‌ها شمارا یاری کرده و ماهیت هر یک را به‌طور کامل بیان می‌کند.

نسبت های سودآوری

این نسبت توان شرکت را در دریافت سود موردبررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد و به‌صورت های مختلف به نمایش می‌گذارد.

نسبت سود ناخالص =سود ناخالص/ فروش خالص

هر یک ریال فروش می‌تواند سودی را به شرکت برحسب در صد وارد نماید نسبت سود ناخالص کمک می‌کند تا شرکت‌ها قادر باشند بهای تمام‌شده برای تولید کالاهایشان را به نسبت کسب درآمد و رابطۀ بین فروش نسبت مالی چیست؟ و هزینه‌های تولید کالا را بررسی کنند.

بازده فروش=درآمد خالص/فروش خالص

میزان تأثیر هزینه‌های تأمین مالی برای رسیدن به سود خالصی که شرکت‌ها از فروش به دست خواهند آورد را مشخص کرده و درواقع مشخص‌کنندۀ میزان سودآوری شرکت است

بازده دارایی= درآمد خالص/ میانگین کل دارایی

کارایی مدیریت و کفایت وی در ادامۀ راه را مشخص نموده و می‌تواند سود شرکت و روش‌های حصول به آن را از دارایی‌ها بررسی کرد.

بازده حقوق صاحبان سهام =درآمد خالص /میانگین کل دارایی‌ها

درصدی را بیان می‌کند که میزان درآمد از حقوق صاحبان سهام را نشان می‌دهد، سرمایه‌گذاری صاحبان سهم‌ها نتیجه‌ای جز بازدۀ حقوق برای آن‌ها ندارد.

مزایای سنجش نسبت‌های سودآوری

• جلب‌توجه سرمایه‌گذاران
• مشخص نمودن شرایط شرکت ازنظر سرمایه‌گذاری
• انتخاب محل مناسب برای سرمایه‌گذاری
• یافتن درک صحیح از وضعیت مالی شرکت
• تبدیل قالب ریالی به قالب با توان تجزیه‌وتحلیل گزارش مالی

نسبت‌های نقدینگی

نشان‌دهندۀ قدرت شرکت‌ها در پرداخت بدهی‌هایشان و تعهدات مالی کوتاه‌مدتشان است، بالا بودن این نسبت می‌تواند امنیت بالا را برای شرکت‌ها فراهم نماید.

نسبت جاری= دارایی‌های جاری/ بدهی‌های جاری

نسبت جاری توان شرکت در بازپرداخت بدهی‌های خود را نشان داده و اطلاع دهندۀ وضعیت شرکت به سهام‌داران خود است، اگر این نسبت کمتر از ۱ باشد توان شرکت نیز کم و اگر بیشتر از ۱ باشد توان شرکت درباز پرداخت بدهی‌ها بالا است.

نسبت آنی =دارای های آنی/ بدهی‌های جاری

این نسبت می‌تواند آینده‌ای محتاطانه‌تر را برای شرکت‌ها رقم‌زده و دارایی‌هایی را موردبررسی قرار می‌دهند که به‌سرعت و آنی قابلیت تبدیل به پول نقد را دارند، نسبت آنی موجودی مواد و کالاهایی است که قابلیت نقد شوندگی بسیار بالایی دارند.

جالب‌توجه است که نسبت آنی و نسبت جاری در شرکت‌ها به‌صورت جداگانه بررسی نمی‌شوند و همیشه در کنار هم برای نشان دادن اوضاع شرکت مفید هستند زیرا اختلاف فاحش بین این دو به معنی کاهش بهره‌وری سازمان و کاهش اختلاف بین این دو به معنای رونق شرکت است.

نسبت نقدی=(وجه نقد+ اوراق بهدار قابل‌تبدیل)/ بدهی‌های جاری

جانمایی گردش نقدی به‌جای دارایی‌های جاری به‌منظور پویاتر جلوه نمودن نسبت جاری در تفاوت دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی را نسبت نقدی می‌نامند.

سرمایه در گردش خالص=دارایی‌های جاری – بدهی‌های جاری

امکان نقدپذیری برای یک کسب‌وکار را نشان داده ازاین‌رو به دارایی‌های جاری سرمایه در گردش نیز اطلاق می‌گردد.

نسبت‌های فعالیت

این نسبت به مقدار کارایی که می‌توان از دارایی‌های در اختیار مدیران انتظار داشت پرداخته و در یک‌کلام کارایی مدیر مجموعه را نقد خواهد نمود.

گردش مطالبات =فروش نسیۀ خالص/ میانگین حساب‌های دریافتی

مطالبات شرکت به مجموعۀ دریافت‌ها گفته می‌شود و نسبت دورۀ وصول آن‌ها را به دوره‌ای بین آغاز فروش تا دریافت وجوه اختصاص می‌دهند.

میانگین دورهی وصول مطالبات =۳۶۰ روز/ گردش مطالبات

این میانگین یکی از نسبت‌های فعالیت است که معلوم می‌دارد چه مدت‌زمان طول خواهد کشید که وجوه خود را از مشتریان دریافت کرده و مطالباتتان را درخواست نمایید.

گردش موجودی= هزینۀ فروش / میانگین موجودی

گردش موجودی بیان‌گر این واقعیت است که هر شرکت چگونه سطح موجودی خود را کنترل کرده و از افت آن جلوگیری می‌نماید و فروش کالاها و خدمات خود را متعادل نگه می‌دارد یا از انبار بی‌رویۀ آن و ذخیرۀ غیراصولی جلوگیری می‌کندد، گردش موجودی فاصلۀ زمانی بین دریافت مواد اولیه و تبدیل آن به کالای قابل‌فروش است.

میانگین دورۀ موجودی =۳۶۰ روز/ گردش موجودی

در بررسی نسبت های مالی ، گردش موجودی یک مقدار نسبی است و از مقایسۀ میزان قیمت کالاهای فروش رفته و میانگین موجودی کالا در انبار به کارایی مدیریت موجودی، پی می‌برند.

گردش حساب‌های پرداختی= خریدهای نسیۀ خالص/میانگین حساب‌های قابل پرداخت

نسبت نقدینگی که امکان دفعات پرداخت شرکت به بستانکاران خود را سنجیده و موردبررسی قرار می‌دهد.

میانگین دورۀ پرداختی=۳۶۰ روز/ گردش حساب‌های پرداختی

هدف اصلی این نسبت نشان دادن این موضوع است که به‌طور میانگین چقدر طول می‌کشد تا بعد از خرید مواد اولیه شرکت‌ها بتوانند اقدام به تسویۀ حساب نموده و بدهی‌های خود را پرداخت نمایند.

دورۀ گردش عملیات= دورۀ تولید و گردش کالا+ دورۀ وصول مطالبات

در هر دوره‌ای که شرکت پس از خرید مواد اولیه به تولید کالایی پرداخته و سپس به مشتریان خود می‌رساند و در آخر فعالیت نیز وجوه آن کالا را دریافت می‌کند دورۀ گردش عملیات گفته می‌شود، درواقع دورۀ گردش عملیات با جمع تمام مطالبات در یک دوره خاص و گردش موجودی کالا برابر است.

چرخۀ تبدیل وجه نقد= چرخۀ عملیاتی –میانگین دورۀ پرداختی

در بررسی نسبت های مالی ، ایجاد هرگونه توازن بین نقدینگی موجود و نیازهای نقدی را چرخۀ تبدیل وجه نقد می‌نامند، شرکت‌ها مایل‌اند سطحی بالا از وجه نقد را در حساب‌های خود نگهداری کرده تا در زمان‌هایی تورم، قدرت خرید بالایی را از خود حفظ کرده و به‌صورت کاملاً سازگار و بهینه در عرصۀ تجارت باقی بمانند.

گردش کل دارایی= فروش خالص/ میانگین کل دارایی‌ها

به مقدار فروشی که به ازای هر واحد پول می‌توان انتظار داشت از ارزش دارایی‌ها حاصل گردد و میزان آن نیز از فروش خالص بر میانگین کل دارایی‌ها به دست می‌آید و به‌عبارت‌دیگر میزان درآمدزایی دارایی‌های یک شرکت را نشان می‌دهد و بالاتر بودن این نسبت بالا بودن بهره‌وری سازمانی را نمایان می‌کند.

نسبت‌های اهرمی

در بررسی نسبت های مالی ، این نسبت‌ها کل بدهی‌های شرکت را موردسنجش قرار داده و توان مجموعه را برای عمل به تعهداتش منعکس می‌سازد.

نسبت بدهی= کل بدهی /کل دارایی

نسبت بدهی یعنی هر شرکت مجبور است نرخ سود بالاتری را به جهت درخواست قرض داشته باشد، کم بودن نسبت بدهی مشخص‌کننده وضعیت بهتر مالی شرکت است و ایمنی بیشتری را فراهم می‌کند.

نسبت سرمایه =کل سرمایه / کل دارایی

جمع تمام سرمایه‌ها که به دارایی‌های شرکت منتهی شده‌اند، از تقسیم کل دارایی‌ها بر کل سرمایه نسبت مالی چیست؟ می‌توان به ضریب فزاینده سرمایه رسید.

نسبت بدهی – سرمایه = کل بدهی / کل سرمایه

بالا بودن نسبت بدهی به این معنا است حقوق صاحبان سهام کمتر از سهم بدهی است و معیاری برای پرداخت بدهی‌ها است.

توان پرداخت بهره = سود قبل از بهره و مالیات / هزینۀ بهره

نشانگر این موضوع است که هزینۀ بهره را چند بار به کمک سود بانکی می‌توان پرداخت نمود و میزان تحمل شرکت نسبت به کاهش سود را نشان می‌دهد.

بیشتر بدانید:

نرم افزار مالی چیست و چه کمکی به رشد کسب و کارها میکند؟

نسبت‌های ارزش‌گذاری و رشد

در بررسی نسبت های مالی ، توان واقعی یک شرکت را برای حضوری فعالانه درزمینهٔ های سرمایه‌گذاری و رسیدن به یک پله طرقی را بیان می‌کند.

سود نسبت مالی چیست؟ هر سهم (درآمد خالص- سود سهم ممتاز)/میانگین سهام عادی معوقه

از تقسیم سود خالص سهام‌داران عادی بر تعداد سهام عادی، میزانی به دست می‌آید مشخص می‌کند که به ازای هر سهم چه قدر عایدی به‌دست‌آمده و هرچقدر این نسبت بیشتر باشد گویی شرکت دررسیدن به اهداف خود موفق‌تر حاضرشده است.

نسبت قیمت به سود= قیمت بازار هر سهم /سود هر سهم

میزان ارزشمندی یک سهام را نشان داده وبیان می‌کند آیا یک سهم به نسبت قیمتی که دارد سود برابری نیز خواهد داشت یا میزان این سود از قیمت بسیار پایین‌تر است.

نسبت پرداخت سود سهام= سود نقدی هر سهم/ سود هر سهم

جدا نمودن میزان درآمدی که متعلق به مالکان است از بقیۀ درآمد کل سازمان به‌عنوان درآمد خالص نسبت پرداخت سود سهام می‌نامند.

نسبت بازده سود سهام =سود نقدی هر سهم /قیمت بازار هر سهم

در اینجا آنچه ملاک است سود نقدی است و هرچه این پرداخت بیشتر باشد سهام‌داران در هنگام پرداخت قیمت سهام را راضی‌تر می‌کند.

ارزش دفتری هر سهم=حقوق صاحبان سهام عادی/میانگین سهام عادی

از تقسیم میانگین سهام عادی بر حقوق صاحبان سهام، ارزش سهام بر پایۀ هزینه‌ای که در تاریخ مشخصی نموده‌اند نشان داده می‌شود

نتیجه‌گیری

نسبت های مالی شرایط مالی شرکت‌ها را بررسی کرده و به مالکان، سهام‌داران و ذی‌نفعان در قالب یک تحلیل بنیادی اوضاع مالی شرکت‌ها را مشخص کرده و میزان ریسک‌پذیری را برای سرمایه‌گذاری موردسنجش قرار می‌دهد، هرچه این نسبت های مالی ارائه‌شده دقیق‌تر و مناسب‌تر باشد افراد بیشتری را جذب سرمایه‌گذاری در آن مجموعه خواهد کرد.

نرم افزار یکپارچه سانیران با قابلیت های بی نظیر بهترین انتخاب را به شما می دهد.

نسبت‌های مالی چیست؟

در بسیار از موارد، صرفاً نمی‌توان با گفتن این جمله که "شرکت از وضعیت مالی مناسب یا نامناسبی برخوردار است" تصویری شفاف و قابل اتکا درباره وضعیت مالی شرکت به ذینفعان آن ارائه نمود. نسبت­‌های مالی ابزارهایی هستند که می‌­توان با استناد به آنها درباره سلامت مالی یک بنگاه اقتصادی تصمیم­‌گیری کرد.

نسبت­های مالی (Financial Ratio)

در واقع به‌منظور بررسی دقیق وضعیت یک شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های مشابه و صنعتی که در آن فعالیت می‌کند، باید بتوان با استفاده از ابزارهایی مناسب، شواهدی قابل اتکا در خصوص وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی شرکت ارائه نمود و این ارقام و اعداد بدست آمده را با سایر نتایج مربوط به رقبا مقایسه کرد.

نکته‌هایی که مطرح می‌شود این است که: چگونه باید از این اعداد و ارقام برای ارزیابی سلامت مالی یک شرکت استفاده کنیم؟

اینجاست که موضوع نسبت‌های مالی (Financial Ratios) مطرح می‌شود.

نسبت­های مالی ابزارهایی هستند که می­توان با استناد به آنها درباره سلامت مالی یک بنگاه اقتصادی تصمیم­‌گیری کرد. از جمله مهم­ترین و رایج‌ترین نسبت­‌های مالی می­‌توان به این موارد اشاره کرد:

• نسبت‌­های نقدینگی (Liquidity Ratios)
• نسبت‌­های سود­آوری (Profitability Ratios)
• نسبت­‌های اهرمی (Leverage Ratios)

1- نسبت­های نقدینگی:

با استناد به این نسبت­‌ها می‌­توان میزان توانایی یک شرکت در بازپرداخت بدهی­‌ها را برآورد نمود. از جمله رایج­‌ترین نسبت­‌های نقدینگی می­‌توان به نسبت جاری (Current Ratio) اشاره نمود. این نسبت در واقع نشان می‌­دهد که چه میزان از دارایی­‌های یک شرکت را می‌­توان طی 12 ماه آتی به‌ساده­‌گی به وجه نقد تبدیل کرد تا از این طریق بتوان بدهی­‌های آن را که طی مدت زمان 12 ماه آتی سررسید می­‌شوند پرداخت نمود. هرچه نسبت جاری بالاتر باشد، شرکت در وضعیت باثبات‌­تر و بهتری قرار دارد.

2- نسبت­‌های سودآوری:

با توجه به نتایج حاصل از نسبت­‌های سودآوری، می‌­توان درباره میزان توانایی شرکت در کسب سود تصمیم­‌گیری نمود. از جمله نسبت­‌های سودآوری می­‌توان به نسبت حاشیه سود (Profit Margin Ratio) اشاره کرد. این نسبت نشان می­‌دهد سودی که توسط شرکت با توجه به حجم فروش آن کسب شده است به چه میزان است. به­‌طور معمول هر اندازه این نسبت بالاتر باشد، شرکت در وضعیت بهتری قرار دارد و نشانگر آن است که در یک حجم فروش مشخص، شرکت به سود بالاتری دست یافته است.

3- نسبت‌­های اهرمی:

با استناد به این نسبت­‌ها می‌­توان از میزان تأمین مالی که شرکت از آن در چرخه کسب و کار خود استفاده نموده است آگاهی یافت. یک نمونه از این نسبت‌­ها، نسبت بدهی (Debt Ratio) است که با استناد به نتایج آن می­‌توان دریافت که چه میزان از دارایی­‌های یک شرکت از طریق دریافت وام و تأمین مالی خریداری شده است. معمولاً هنگامی که نسبت بدهی یک شرکت پایین است، شرکت از وضعیت و سلامت مالی بهتری برخوردار است.

شما می‌توانید برای یادگیری نسبت‌های مالی در کلاس‌های آموزشی دوره عالی پرورش مدیر مالی و یا دوره سرپرستی امور مالی در آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره PACT شرکت کنید.

تجزیه و تحلیل نسبت های مالی را با یک مثال واقعی درک کنید

در یک سازمان یا یک شرکت، حسابدار با استفاده از اسناد و مدارک صورت های مالی را تهیه می نماید و در اختیار مدیر مالی می گذارد تا با استفاده از نسبت های مالی صورت های مالی را تجزیه و تحلیل نماید بنابراین دانستن نسبت های مالی و نحوی تجزیه و تحلیل آن از مهارت ها و توانایی های مدیر مالی شرکت محسوب میشود به همین دلیل امروز تصمیم گرفتیم تا نسبت های مالی یک شرکت را با توجه به ترازنامه و صورت سود و زیان که در فایل زیر قرار دارد تجزیه و تحلیل نماییم البته این تحلیل بسیار مختصر می باشد و فقط به دلیل این است که شما با نحوی محاسبه آشنا شوید.

شركتهاي بزرگ که حجم اطلاعات زیاد می باشد براي مقابله با مشكلات واستفاده از این اطلاعات باید اطلاعات را به شکلی قابل فهم و منسجم و تا حد امکان محدود سازماندهی کرد. تجزیه و تحلیل صورتهای مالی می تواند از این نظر به ما کمک کند اطلاعات موجود در صورت های مالی یک شرکت می تواند برای تعیین نسبت های مالی و جریان منابع مورد استفاده قرار گیرد نسبت های مالی یک شرکت را می توان با نسبت های هدف که برای شرکت مزبور مناسب به نظر میرسد مقایسه کرد.

يك تفاوت آشكار و مشخص اين است كه اكثريت شركتهاي كوچك در سياستهاي معمول اقتصادي خود امكان فروش سهام يا اوراق قرضه را به منظور افزايش وجوه نقد خود ندارند. مالك يا مدير يك شركت كوچك تمام تلاش خود را براي تأمين مالي از طريق اجاره دادن و سرمايه شخص خود متمركز مي كند . بنابراين با تحلیل صورتهای مزبور می توان مدیریت نا مناسب و خطرات بالقوه را نیز مشخص کرد. يكي از مقوله ها و نگرانيهاي اصلي مالكين شركتهاي كوچك درباره مديريت مؤثر سرمايه كارشان مي باشد.

بعد از مطالعه ی این فایل برای تکمیل اطلاعات خود می توانید لینک های زیر را مشاهده نمایید.

دانلود رایگان فایل اکسل صورت های مالی

قبلا در مقاله مفصلی در مورد اینکه صورت های مالی چیست توضیح دادیم و نحوه تهیه صورت های مالی در اکسل را نیز آموزش دادیم. تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی به شما کمک می کند تا داده های خام مالی یک شرکت را بررسی کنید و تصویر بهتری از عملکرد آن به دست آورید. این باعث میشود که شما با احتیاط بیشتری در زمینه سرمایه گذاری تصمیم گیری کنید. برای هر یک از جنبه های عملکردی شرکت میتوان از یک نوع نسبت استفاده کرد. تحلیل گران برای شناخت نقاط ضعف و قوت شرکت از این نسبت ها به عنوان یک ابزار متداول استفاده میکنند. در این نوشتار قصد داریم تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی در اکسل را با مثال شرکت گلبرگ برای شما توضیح دهیم.

نسبتهای مالی چیست؟

یک نسبت مالی به معنی گرفتن یک عدد از صورت های مالی یک شرکت و تقسیم آن بر دیگری است. نتیجه به شما امکان می دهد رابطه بین اعداد مختلف را اندازه بگیرید. به عبارتی نسبتهای مالی با استفاده از مقادیر عددی گرفته شده از صورتهای مالی برای به دست آوردن اطلاعات معنی دار درباره یک شرکت ایجاد می شود. اعداد موجود در صورتهای مالی یک شرکت، برای انجام تجزیه و تحلیل کمی و ارزیابی نقدینگی، اهرم، رشد، حاشیه سودآوری، نرخ بازده، ارزیابی و سایر موارد استفاده می شود.

تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی

بعد از مطالعه دقیق صورتها و یادداشت های پیوست صورتهای مالی، گام بعدی در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی، تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی است.

انواع نسبتهای مالی

نسبت های مالی معمولاً در چهار گروه زیر طبقه بندی شده اند:

1. نسبتهای نقدینگی
2. نسبت های فعالیت
3. نسبتهای اهرمی (بدهی)
4. نسبتهای سودآوری

1. نسبت های نقدینگی

توانایی شرکت را در پرداخت بدهی های جاری اندازه گیری میکند.

انواع نسبتهای نقدینگی

1.1) نسبت جاری: این نسبت توان پرداخت بدهی های جاری را نشان میدهد. نسبت جاری شرکت هر اندازه بیشتر باشد، آن شرکت وضعیت نقدینگی بهتری دارد. هر اندازه نسبت جاری بزرگتر باشد، شرکت در پرداخت بدهیهای جاری با مشکل کمتری مواجه خواهد بود. در تفسیر نسبت جاری باید به نوسانات آن در طول مدت، توجه داشت، چون امکان دارد که شرکت ها در پایان سال مالی با حساب آرایی و واریز موقت بعضی از اقلام بدهی و برگشت این اقلام در اوایل سال بعد این حساب را بهتر جلوه دهند.

• نسبت جاری = دارایی جاری / بدهی جاری

اگر نسبت جاری بیش از حد بالا باشد، یعنی شرکت از دارایی‌های جاری برای سودآوری، استفاده بهینه ندارد.

1.2) نسبت آنی: در محاسبه این نسبت مقدار موجودی کالا و پیش پرداخت از بین اقلام دارایی های جاری حذف نسبت مالی چیست؟ می شود زیرا نمیتوان آنها را در کوتاه مدت به وجه نقد تبدیل کرد. این نسبت نشان می دهد که آن قسمت از دارایی جاری که از لحاظ ارزش ثبات بیشتری دارد و احتمال کاهش در آن کمتر است تا چه میزان میتواند پشتوانه طلبکاران کوتاه مدت قرار بگیرد. نسبت آنی شرکت ها باید برابر با 1 و یا بیشتر از آن باشد تا شرکت بتواند از محل دارایی های آنی، بدهی های جاری خود را پرداخت کند.

• نسبت آنی = دارایی جاری – ( پیش پرداخت + موجودی کالا ) / بدهی جاری

1.3) نسبت وجه نقد: این نسبت برای این است که بدانیم در لحظه شرکت تا چه حد میتواند بدهی‌های جاری خود را پرداخت کند.

• نسبت وجه نقد = وجه نقد / بدهی های جاری

1.4) نسبت سرمایه در گردش به کل داراییها: سرمایه در گردش شرکت برای اعتبار دهندگان برون سازمانی (بانکها و موسسات اعتباری) عامل مهمی برای اعطای اعتبارات و تسهیلات به حساب می آید. سرمایه در گردش بیانگر منابعی از شرکت است که قابلیت نقد شوندگی بالایی دارند پس هرچه قدر که سرمایه در گردش بزرگتر از صفر باشد، مطلوبتر است و میزان نقدینگی کوتاه مدت شرکت را نشان می دهد.

• سرمایه در گردش = دارایی جاری – بدهی جاری
• نسبت سرمایه در گردش به کل داراییها= سرمایه در گردش / کل داراییها

2. نسبت های فعالیت ( کارآیی)

میزان کارآیی شرکت را در به کارگیری منابعش اندازه گیری میکند.

انواع نسبت های فعالیت

2.1) نسبت گردش موجودی کالا: با این نسبت تعداد دفعاتی که شرکت در سال موجودی کالا را میفروشد، محاسبه میشود. یعنی این نسبت نشان میدهد که در طی یکسال چند بار کالا خریده و تولید کرده ایم و آن را به فروش رسانده ایم.

• گردش موجودی کالا= بهای تمام شده کالای فروش رفته/ موجودی کالا

2.2) متوسط دوره گردش موجودی کالا: یعنی هر بار که مواد اولیه خریده و تولید کرده ایم و آنها را فروخته ایم، چند روز طول کشیده است.

• متوسط دوره گردش موجودی کالا = 360/گردش موجودی کالا

2.3) گردش کل داراییها: نشان دهنده کارایی دارایی است. هر چه گردش کل دارایی بیشتر باشد، بهتر است. به این معنا که توانسته ایم با همان میزان دارایی فروش بیشتری ایجاد کنیم.

• گردش کل دارایی=فروش خالص/ کل دارایی

2.4) متوسط دوره وصول مطالبات: تعداد روزهایی که شرکت بدهی خود را وصول کرده، نشان میدهد.

• متوسط فروش نسیه روزانه=فروش نسیه / 360
• متوسط دوره وصول مطالبات= حسابهای دریافتنی/متوسط فروش نسیه روزانه
• هر چه دوره وصول مطالبات کمتر باشد، یعنی فعالیت شرکت بهینه است. معیار اندازه گیری این نسبت، مدت زمان لازم برای وصول وجه نقد حاصل از فروش به مشتریان است.

2.5) گردش حسابهای دریافتنی: یعنی در طول یک دوره مالی حسابها و اسناد دریافتنی چند دفعه وصول شده اند.

• گردش حسابهای دریافتنی= فروش نسیه / حسابهای دریافتنی
• دوره عملیات: زمانی که کالای خریداری شده فروخته شده و وجه آن دریافت میشود، یعنی دوره ای که پول نقد بابت خرید مواد اولیه از مشتری دریافت میگردد. هر چه دوره عملیات کوتاه‌تر باشد، یعنی شرکت فروش و وصول وجوه نقد را سریع‌تر انجام داده است.
• دوره عملیات= دوره تبدیل موجودی + دوره وصول مطالبات
• دوره تبدیل موجودی= 360/گردش موجودی

3. نسبت های اهرمی یا بدهی

این نسبت توانایی شرکت در پرداخت تعهدات بلندمدت را نشان میدهد. در واقع شاخص ریسک مالی شرکت است.

انواع نسبتهای اهرمی

3.1) نسبت بدهی: نشان میدهد که چند درصد داراییها از محل بدهیها، تامین شده است. این نسبت رابطه مستقیم با ریسک مالی دارد. هر قدر این نسبت افزایش یابد، احتمال عدم پرداخت بدهیها بیشتر است.

• نسبت بدهی=کل بدهی/کل دارایی

3.2) نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام: نشان توان حقوق صاحبان سهام در پرداخت بدهیهاست. این نسبت مالی چیست؟ نسبت باید بیشتر از 1 باشد.

• نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام= کل بدهی/حقوق صاحبان سهام

3.3) ضریب مالکانه: نشان میدهد که حقوق صاحبان سهام چه بخشی از دارایی است. مثلا اگر این نسبت برابر 3 باشد یعنی دارایی 3 برابر حقوق صاحبان سهام است.

• نسبت ضریب مالکانه= جمع دارایی/حقوق صاحبان سهام یا نسبت ضریب مالکانه=1+(بدهی/حقوق صاحبان سهام)

3.4) نسبت بدهی بلند مدت: یعنی بدهی بلند مدت چند درصد از داراییها را تشکیل میدهد. اگر این نسبت کوچک باشد، امکان دریافت وام بیشتر است.

• نسبت بدهی بلندمدت= بدهی بلندمدت / جمع داراییها

3.5) نسبت دفعات پوشش هزینه بهره: دفعاتی که سود بهره را پوشش میدهد. بالا بودن این نسبت نشان دهنده ریسک کمتر است.

• نسبت پوشش نقدی بهره= سود قبل از بهره و مالیات / هزینه بهره

4. نسبت های سود آوری

با این نسبتها عملکرد کلی شرکت ارزیابی شده و میزان موفقیت شرکت در کسب سود مشخص میشود.

انواع نسبت های سود آوری

4.1) حاشیه سود خالص:

یعنی چند درصد از فروش را سود خالص تشکیل میدهد. بالا بودن این نسبت نشان سودآوری بالا است.

• حاشیه سود خالص= سود خالص / فروش
• اگر حاشیه سود عملیاتی برابر با 0.04 باشد، یعنی شرکت از هر ۱۰۰ نسبت مالی چیست؟ تومان فروش عملیاتی، 6 سود داشته است.

4.2) حاشیه سود ناخالص:

اگر حاشیه سود ناخالص 0.35 باشد، یعنی هزینه تولید کالایی که به بهای 100 فروخته شده است، 65 است. 65=35-100

• حاشیه سود ناخالص= ( فروش – بهای تمام شده کالای فروش رفته) / فروش

4.3) نرخ بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازده دارایی ROI:

شاخصی برای سنجش استفاده بهینه از دارایی است.

• نرخ بازده سرمایه گذاری = سود خالص / داراییها
• نرخ بازده سرمایه گذاری = حاشیه سود خالص * گردش داراییها

4.4) بازده حقوق صاحبان سهام ( نرخ بازده ارزش ویژه):

نشان دهنده میزان سود خالص ایجاد شده در مقابل هر یک ریال حقوق صاحبان سهام است.

• نرخ بازده ارزش ویژه = سود خالص / حقوق صاحبان سهام

4.5) سود هر سهم EPS:

نشان دهنده سودی که شرکت در یک دوره مشخص به ازای یک سهام عادی به دست آورده است. علت اصلی توجه به سود هر سهم( و نه کل سود شرکت) به هدف اصلی شرکت یعنی به حداکثر رساندن ثروت سهامداران مربوط میشود.

• سود هر سهم = (سود پس از کسر مالیات – سود سهام ممتاز)/ تعداد سهام عادی

4.6) سود تقسیمی DPS:

نشان دهنده سودی است که شرکت بابت هر سهم پرداخت میکند.

• سود تقسیمی هر سهم = سود نقدی پرداختی / تعداد سهام عادی

برای فهم بهتر دو مورد از صورتهای مالی اساسی ( صورت وضعیت مالی و صورت سود و زیان ) را در قالب مثال زیر در اکسل به روش تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی انجام داده ایم. لازم به ذکر است دو صورت مالی این مثال به روش تجزیه و تحلیل افقی و عمودی در مقاله تجزیه و تحلیل صورتهای مالی انجام شده است.

مثال تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی

صورت وضعیت مالی (ترازنامه) و صورت سود و زیان سال 1398 شرکت گلبرگ، در اکسل زیر درج شده است. مطلوب است: تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی.

نکته در مورد نسبتهای مالی در اکسل مثال

🔻 در محاسبه نسبت گردش موجودی کالا، به دلیل اینکه بهای تمام شده درآمد عملیاتی در صورت سود و زیان با علامت منفی نشان داده شده در این فرمول یک علامت منفی کنار آن گذاشته شده تا نسبت گردش موجودی کالا صحیح باشد.

🔻 فرض میکنیم فروش نسیه شرکت گلبرگ، 20،000 میلیون ریال است.

🔻 فرض میکنیم شرکت گلبرگ هزینه بهره ای نداشته، بنابراین نسبت دفعات پوشش هزینه بهره محاسبه نشده است.

🔻 برای محاسبه حاشیه سود ناخالص، به دلیل اینکه بهای تمام شده درآمد عملیاتی در صورت سود و زیان با علامت منفی نشان داده شده در این فرمول به جای کسر بهای تمام شده از فروش، بهای تمام شده با فروش جمع شده تا در اصل همان فروش منهای بهای تمام شده شود و حاشیه سود ناخالص صحیح باشد.