فرمول محاسبه ارزش خالص فعلی (NPV) چیست؟
ارزش خالص فعلی (NPV) روشی است که برای تعیین ارزش فعلی همه جریان‌های نقدی آتی (Future cash flows)، شامل سرمایه اولیه، حاصل از یک پروژه استفاده میشود. این روش به طور گسترده‌ای در محاسبه بودجه یک سرمایه گذاری برای مشخص کردن این که کدام پروژه قابلیت بازگرداندن بیشترین سود را دارد، استفاده میشود.
ارزش خالص فعلی (Net present value) تفاوت بین ارزش فعلی جریان نقدی ورودی و ارزش فعلی جریان خروجی پول نقد در طی یک دوره زمانی است. NPV در بودجه‌بندی سرمایه برای تجزیه و تحلیل سودآوری یک سرمایه‌گذاری یا پروژه مطرح شده استفاده میشود. در روش ارزش خالص فعلی، ابتدا تمامی هزینه‌ها و درآمدها بسته به اینکه در چه زمانی به وقوع خواهند پیوست، با نرخ بهره مناسبی طبق رابطه زیر تنزیل می‌شوند.
در این رابطه t زمان انجام هزینه یا واقع شدن درآمد، i نرخ بهره (حاصلضرب نرخ سود، نرخ ریسک و نرخ تورم قابل پیش‌بینی) و R_t مقدار کمی درآمد یا هزینه بر اساس جریان نقدینگی است.
سپس با تفریق هزینه‌های تبدیل شده از درآمدهای تبدیل شده، عدد خالصی به‌دست خواهد آمد که به آن NPV گفته میشود. اگر این عدد مثبت باشد، طرح سودآور و قابل قبول بوده و اگر منفی باشد، طرح زیان‌ده و غیر قابل اجرا (از نظر اقتصادی) است.
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای ارزش خالص فعلی، مطالعات اقتصاد مهندسی و ارزیابی توجیه فنی و اقتصادی پروژه‌ها است. به عنوان مثال اگر یک کارخانه برای ایجاد خط تولید محصول جدیدی پیش‌بینی کند که در سال اول نیاز به ۱۰۰ میلیون تومان هزینه سرمایه (جهت راه‌اندازی خط تولید) داشته باشد خط تولید تا پایان سال به بهره‌برداری برسد و طی ۶ سال بعدی، از محل فروش محصول تولیدی درآمدی برابر سالانه ۳۰ میلیون تومان ایجاد شود و همچنین هزینه‌های جاری تولید و عرضه آن محصول (مانند مواداولیه، آب و برق و گاز، دستمزد، حمل و نقل، بازاریابی، …) سالانه ۵ میلیون تومان باشد و نرخ بهره سالانه (شامل حاصلضرب نرخ تورم سالانه، نرخ سود و نرخ ریسک) نیز ۱۰٪ منظور شود، نحوه محاسبه ارزش خالص فعلی چنین خواهد بود.
فرمول محاسبه ارزش خالص فعلی (NPV) چیست؟
فرمول ارزش خالص فعلی (NPV) بسته به تعداد و ثبات جریان‌های نقدی آتی متفاوت است. اگر یک جریان پول از یک پروژه وجود دارد که بعد از گذشت یک سال از الان پرداخت خواهد شد، ارزش خالص فعلی طبق فرمول زیر محاسبه میشود:
- i=نرخ ثابت نزول بانکی یا مقدار سود درخواستی
- t=تعداد دوره های زمانی
اگر یک‌پروژه بلند مدت تر با چندین جریان پولی در حال بررسی باشد، فرمول ارزش خالص فعلی یک پروژه این چنین است:
- Rt= جریان پول خالص ورودی – جریان پول خروجی در یک دوره
- i =نرخ نزول بانکی یا سودی که می‌توانست در در سرمایه گذاری جایگزین به دست بیاید
- t =تعداد دوره های زمانی
اگر شما با علامت جمع نا آشنا هستید، در اینجا یک راه ساده تر برای به یاد داشتن مفهوم NPV وجود دارد:
NPV =(ارزش امروز پول سرمایه گذاری شده)- (ارزش امروزی جریان پول مورد انتظار)
بسیاری از پروژه‌ها در طول زمان با نرخ های مختلفی سود دهی می‌کنند. در این مورد، فرمول NPV میتواند برای هر جریان پول به طور انفرادی محاسبه شود. به عنوان مثال، پروژه‌ای نحوه محاسبه هزینه سرمایه را در نظر بگیرید که ۱۰۰۰ دلار هزینه دارد و سه جریان پولی ۵۰۰ و ۳۰۰ و ۸۰۰ دلاری را در سه سال اینده فراهم می کند. فرض کنید ارزش بازیافتنی در پایان پروژه وجود ندارد و نرخ درخواستی سود بازگرداندن وجه ۸٪ است.NPV این پروژه این گونه محاسبه میشود:
نرخ سود بازگرندان وجه به عنوان نرخ ثابت نزول بانکی برای جریان های نقدی آتی استفاده می شود تا ارزش روز پول را محاسبه کند. یک دلار امروز ارزش بیشتری از یک دلار فردا دارد چون یک دلار میتواند امروز برای بدست آوردن سود سرمایه گذاری شود. بنابراین زمانی که ارزش فعلی درآمدهای آتی را حساب می‌کنیم، جریان پولی که در آینده بدست خواهد آمد، متناسب با مقدار دیرکرد باید کم شود.
NPV در محاسبه بودجه سرمایه گذاری استفاده میشود تا پروژه‌ها بر اساس سود بازگشتی مورد انتظار، سرمایه مورد نیاز و سود پیش بینی شده در طول زمان با هم مقایسه شوند. معمولا پروژه‌های با NPV بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. به عنوان مثال دو پروژه بالقوه را برای کمپانی ABC در نظر بگیرید:
پروژه X یک سرمایه اولیه ۳۵۰۰۰ دلاری نیاز دارد، اما انتظار می‌رود سودی معادل ۱۰۰۰۰ ،۲۷۰۰۰ و ۱۹۰۰۰ دلار به ترتیب برای سال‌های اول، دوم و سوم داشته باشد. سود بازگرداند وجه ۱۲٪ است. از آن جایی که جریان‌های پول مساوی نیستند، فرمول NPV برای هر جریان پول یه صورت جدا گانه حساب میشود:
هم چنین پروژه Y یک سرمایه اولیه ۳۵۰۰۰ دلاری نیاز دارد و در هر دو سال اول سودی معادل ۲۷۰۰۰ دلار به همراه خواهد داشت. سود بازگرداندن وجه هدف ۱۲٪ باقی می ماند. به خاطر اینکه هر دو دوره سود یکسانی را حاصل می‌کنند، فرمول اولیه بالا قابل استفاده است:
هر دو پروژه میزان سرمایه اولیه یکسانی نیاز دارند، اما پروژه X مجموع درآمد بیشتری نسبت به پروژه Y دارد، هر چند پروژه Y، NPV بیشتری دارد چون این در آمد سریع تر حاصل شده است (این به این معناست که نرخ ثابت نزول بانکی تاثیر کمتری دارد).
به طور خلاصه چگونه ارزش خالص فعلی را حساب کنیم ؟
ارزش خالص فعلی همه جریان های نقدی آتی یک پروژه را از قبل محاسبه می‌کند و از مقدار سرمایه مورد نیازش کم می کند. این تجزیه و تحلیل در بودجه بندی سرمایه برای مشخص کردن اینکه آیا یک پروژه باید اجرا شود، استفاده و با استفاده‌های جایگزین از سرمایه مورد نظر یا با پروژه‌های دیگر مقایسه میشود.
روش محاسبه بازده سهام چگونه است ؟ فرمول قطعی حاسبه بازده سهام
محاسبه بازده سهام یکی از کارهایی است که هر سرمایه گذاری باید آن را بداند و انجام دهد. گرچه نرم افزارها و سیستم های کارگزاری ها این کار را برای سهام های خریداری شده و سرمایه گذاری شده انجام می دهند اما دانستن نحوه محاسبه بازده سهام می تواند از نظر ذهنی و تجربی به سرمایه گذار کم کند.
به طور کلی زمانی که می خواهیم تجربه ای را به صورت کمی بیان کنیم باید از مفهوم ” نسبت ” استفاده کنیم. نسبت دو یک اتفاق جدید نسبت به یک اتفاق مبدا یا قدیمی می تواند تفاوت این تجربه را به ما نشان دهد. از این نسبت در علم ریاضی و مهندسی به نام راندمان یا بازده یاد می شود. این مفهوم برای راحتی در مقایسه استفاده می شود.
به طور مثال وقتی شما می خواهید دو وسیله الکترونیکی را فارغ از هر فاکتور دیگر با یک دیگر مقایسه کنید می توانید نسبت کار انجام شده به انرژی دریافتی آن ها را با یکدیگر مقایسه کنید. در واقع بازده نسبت آن چیزی است که دریافت می کنیم به آن چیزی است که پرداخت می کنیم. در زبان اقتصادی بازده نسبت سود به هزینه است.بر اساس همین تعریف به نظر می رسد می توان محاسبه بازده سهام را نیز ساده تر تعریف کرد. توجه داشته باشید که به محاسبه بازده محاسبه بازده سرمایه گذاری در بورس نیز گفته می شود.
تعریف و محاسبه بازده سهام
ما در بالا به طور کلی با تعریف بازده آشنا شدیم و مفهوم کلی آن را درک کردیم. در مورد محاسبه بازده سرمایه گذاری در بورس نیز گفتیم که این بازده بر اساس نسبت سود به هزینه تعریف می شود. برای یافتن نحوه محاسبه بازده سهام باید سعی کنیم سود و هزینه را تعریف کنیم.
در کلام ساده تر شما برای این که بتوانید در بخش های مختلف دست به محاسبه بازده بزنید باید سعی کنید تعریف مشخصی از سود و هزینه در آن بخش ارائه نحوه محاسبه هزینه سرمایه بدهید. بسته به نوع بازار و نوع سرمایه و … این سود و هزینه می تواند تعاریف مختلفی داشته باشد.
به نظر شما برای محاسبه بازده سهام چه تعاریفی می توان برای هزینه و سود به کار برد؟ هزینه به نظر چیزی جز قیمت سهام به اضافه کارمزد های مربوط به آن است. در واقع هزینه ای که برای خرید سهام کرده اید را می توان در بخش هزینه قرار دارد.
اما برای سود گزینه های مختلفی جلوی ما قرار دارد. سود می تواند شامل موارد زیر باشد:
۱- تفاوت قیمت کنونی با قیمت خرید ( در جهت مثبت – به طور مثال اگر قیمت خرید ۱۰۰ تومان باشد قیمت کنونی ۱۵۰ تومان سود حاصل ۵۰ تومان است )
۲- سود سالانه ای که شرکت ها و سهم ها در مجمع خود تقسیم می کنند.
۳- مزایای حق تقدم
۴- مزایای سهم جایزه
این ها تمام سود هایی است که ممکن است در خرید و فروش یک سهم اتفاق بیفتد. حال با توجه به این تعاریف به نظر می رسد اکنون می توانیم سراغ محاسبه بازده سهام برویم.
چگونگی محاسبه بازده سهام
به نظر می رسد محاسبه بازده سهام کار چندان سختی نباشد. کافی است شما تمام بخش های سود را با یک دیگر جمع کنید و آن را تقسیم بر هزینه خرید کنید. عدد به دست آمده را در صد ضرب کنید تا بازده سهام به شکل درصدی خودش را نشان دهد.
توجه داشته باشید که تعداد برگه سهم در این معامله حذف شده است. اگر می خواهید تعداد برگه سهم را در محاسبه دخیل بکنید باید آن را در تمامی موارد ذکر شده یعنی هزینه خرید و تمامی سود ها ضرب کنید. بنابراین بر اساس اصل ریاضی تعداد برگه سهم تاثیری در محاسبه ندارد و به بر اساس فاکتورگیری به سادگی از محاسبه خارج می شود.
همانطور که می بینید محاسبه بازده سهام کار چندان مشکلی ندارد و هر کسی می تواند آن را به راحتی انجام دهد. البته به این نوع محاسبه، محاسبه بازده کل نیز گفته می شوند. سرمایه گذاران بسته به نوع سرمایه گذاری و استراتژی که دارند می توانند بازده های مختلفی را محاسبه کنند.
به طور مثال یک سرمایه گذار که دید بلند مدت تری دارد دوست دارد بداند بازده سود سالانه نسبت به سرمایه گذاری که انجام می دهد چقدر است. او تنها کافی است سود سالانه را تقسیم بر هزینه خرید سهام کند و آن را در صد ضرب کند.
آن چیزی که مشخص است این است که در تمامی انواع محاسبه بازده سهام، هزینه یک مفهوم و معنا را دارد و ثابت است و آن چیزی جز هزینه خرید سهام نیست.
کارایی محاسبه بازده سهام
اما سوال اصلی این است که محاسبه بازده سهام چه کارایی دارد و چه لزومی برای استفاده از آن وجود دارد؟ مهم ترین کارکردی که بازده سهام برای سرمایه گذاران و معامله گران دارد این است که نشان می دهد یک معامله گر تا چه اندازه به هدف خود نزدیک شده و چه اندازه توانسته بازدهی لازم را به دست بیاورد.
در کلام ساده تر محاسبه بازده نشان می دهد که سرمایه گذار و معامله گر بر اساس استراتژی که انتخاب کرده آیا موفق بوده یا خیر. اگر بازدهی منفی باشد یا کم تر از حد انتظار باشد کاملا مشخص است که مشکلی وجود دارد و سرمایه گذار یا معامله گر باید نسبت به حل آن اقدام کنند. گاهی اوقات این محاسبات مشخص می کند که سرمایه گذار باید استراتژی خود را عوض کند و سراغ انواع دیگر استراتژی ها برود.
همانطور که گفتیم محاسبه بازده سهام انعطاف خوبی دارد و این امکان را به سرمایه گذار و معامله گر می دهد که بر اساس استراتژی خاص خودشان بازدهی مناسبی را تعریف کنند.
توجه داشته باشید که بازدهی یک نوع شاخص و فاکتور متریک است که می تواند به شما نشان بدهد که انتخاب یک سهم و استراتژی تا چه اندازه موفقیت آمیز بوده است و به شما این امکان را می دهد که آن را با سایر انتخاب ها و استراتژی ها مقایسه کنید.
از این رو پیشنهاد می دهیم که حتما سعی کنید محاسبه بازده سهام را به صورت منظم و دوره ای بر اساس استراتژی خودتان انجام دهید و آن را در جایی مانند اکسل ذخیره کنید. اگر بتوانید از این بازدهی نموداری هم به دست بیاورید عملا می توانید روند پیشرفت یا پسرفت خودتان را به خوبی مشاهده کنید. این می تواند شما را از رویا و خیال پردازی نحوه محاسبه هزینه سرمایه تا حد زیادی نجات دهد. پس کارکرد اصلی بازده سهام این است که باعث می شود شما با واقعیت ها روبرو شوید.
فرمول محاسبه ارزش خالص فعلی (NPV) چیست؟
ارزش خالص فعلی (NPV) روشی است که برای تعیین ارزش فعلی همه جریان‌های نقدی آتی (Future cash flows)، شامل سرمایه اولیه، حاصل از یک پروژه استفاده میشود. این روش به طور گسترده‌ای در محاسبه بودجه یک سرمایه گذاری برای مشخص کردن این که کدام پروژه قابلیت بازگرداندن بیشترین سود را دارد، استفاده میشود.
ارزش خالص فعلی (Net present value) تفاوت بین ارزش فعلی جریان نقدی ورودی و ارزش فعلی جریان خروجی پول نقد در طی یک دوره زمانی است. NPV در بودجه‌بندی سرمایه برای تجزیه و تحلیل سودآوری یک سرمایه‌گذاری یا پروژه مطرح شده استفاده میشود. در روش ارزش خالص فعلی، ابتدا تمامی هزینه‌ها و درآمدها بسته به اینکه در چه زمانی به وقوع خواهند پیوست، با نرخ بهره مناسبی طبق رابطه زیر تنزیل می‌شوند.
در این رابطه t زمان انجام هزینه یا واقع شدن درآمد، i نرخ بهره (حاصلضرب نرخ سود، نرخ ریسک و نرخ تورم قابل پیش‌بینی) و R_t مقدار کمی درآمد یا هزینه بر اساس جریان نقدینگی است.
سپس با تفریق هزینه‌های تبدیل شده از درآمدهای تبدیل شده، عدد خالصی به‌دست خواهد آمد که به آن NPV گفته میشود. اگر این عدد مثبت باشد، طرح سودآور و قابل قبول بوده و اگر منفی باشد، طرح زیان‌ده و غیر قابل اجرا (از نظر اقتصادی) است.
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای ارزش خالص فعلی، مطالعات اقتصاد مهندسی و ارزیابی توجیه فنی و اقتصادی پروژه‌ها است. به عنوان مثال اگر یک کارخانه برای ایجاد خط تولید محصول جدیدی پیش‌بینی کند که در سال اول نیاز به ۱۰۰ میلیون تومان هزینه سرمایه (جهت راه‌اندازی خط تولید) داشته باشد خط تولید تا پایان سال به بهره‌برداری برسد و طی ۶ سال بعدی، از محل فروش محصول تولیدی درآمدی برابر سالانه ۳۰ میلیون تومان ایجاد شود و همچنین هزینه‌های جاری تولید و عرضه آن محصول (مانند مواداولیه، آب و برق و گاز، دستمزد، حمل و نقل، بازاریابی، . ) سالانه ۵ میلیون تومان باشد و نرخ بهره سالانه (شامل حاصلضرب نرخ تورم سالانه، نرخ سود و نرخ ریسک) نیز ۱۰٪ منظور شود، نحوه محاسبه ارزش خالص فعلی چنین خواهد بود.
فرمول ارزش خالص فعلی (NPV) بسته به تعداد و ثبات جریان‌های نقدی آتی متفاوت است. اگر یک جریان پول از یک پروژه وجود دارد که بعد از گذشت یک سال از الان پرداخت خواهد شد، ارزش خالص فعلی طبق فرمول زیر محاسبه میشود:
- i=نرخ ثابت نزول بانکی یا مقدار سود درخواستی
- t=تعداد دوره های زمانی
اگر یک‌پروژه بلند مدت تر با چندین جریان پولی در حال بررسی باشد، فرمول ارزش خالص فعلی یک پروژه این چنین است:
- Rt= جریان پول خالص ورودی – جریان پول خروجی در یک دوره
- i =نرخ نزول بانکی یا سودی که می‌توانست در در سرمایه گذاری جایگزین به دست بیاید
- t =تعداد دوره های زمانی
اگر شما با علامت جمع نا آشنا هستید، در اینجا یک راه ساده تر برای به یاد داشتن مفهوم NPV وجود دارد:
NPV =(ارزش امروز پول سرمایه گذاری شده)- (ارزش امروزی جریان پول مورد انتظار)
بسیاری از پروژه‌ها در طول زمان با نرخ های مختلفی سود دهی می‌کنند. در این مورد، فرمول NPV میتواند برای هر جریان پول به طور انفرادی محاسبه شود. به عنوان مثال، پروژه‌ای را در نظر بگیرید که ۱۰۰۰ دلار هزینه دارد و سه جریان پولی ۵۰۰ و ۳۰۰ و ۸۰۰ دلاری را در سه سال اینده فراهم می کند. فرض کنید ارزش بازیافتنی در پایان پروژه وجود ندارد و نرخ درخواستی سود بازگرداندن وجه ۸٪ است.NPV این پروژه این گونه محاسبه میشود:
نرخ سود بازگرندان وجه به عنوان نرخ ثابت نزول بانکی برای جریان های نقدی آتی استفاده می شود تا ارزش روز پول را محاسبه کند. یک دلار امروز ارزش بیشتری از یک دلار فردا دارد چون یک دلار میتواند امروز برای بدست آوردن سود سرمایه گذاری شود. بنابراین زمانی که ارزش فعلی درآمدهای آتی را حساب می‌کنیم، جریان پولی که در آینده بدست خواهد آمد، متناسب با مقدار دیرکرد باید کم شود.
NPV در محاسبه بودجه سرمایه گذاری استفاده میشود تا پروژه‌ها بر اساس سود بازگشتی مورد انتظار، سرمایه مورد نیاز و سود پیش بینی شده در طول زمان با هم مقایسه شوند. معمولا پروژه‌های با NPV بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. به عنوان مثال دو پروژه بالقوه را برای کمپانی ABC در نظر بگیرید:
پروژه X یک سرمایه اولیه ۳۵۰۰۰ دلاری نیاز دارد، اما انتظار می‌رود سودی معادل ۱۰۰۰۰ ،۲۷۰۰۰ و ۱۹۰۰۰ دلار به ترتیب برای سال‌های اول، دوم و سوم داشته باشد. سود بازگرداند وجه ۱۲٪ است. از آن جایی که جریان‌های پول مساوی نیستند، فرمول NPV برای هر جریان پول یه صورت جدا گانه حساب میشود:
هم چنین پروژه Y یک سرمایه اولیه ۳۵۰۰۰ دلاری نیاز دارد و در هر دو سال اول سودی معادل ۲۷۰۰۰ دلار به همراه خواهد داشت. سود بازگرداندن وجه هدف ۱۲٪ باقی می ماند. به خاطر اینکه هر دو دوره سود یکسانی را حاصل می‌کنند، فرمول اولیه بالا قابل استفاده است:
هر دو پروژه میزان سرمایه اولیه یکسانی نیاز دارند، اما پروژه X مجموع درآمد بیشتری نسبت به پروژه Y دارد، هر چند پروژه Y، NPV بیشتری دارد چون این در آمد سریع تر حاصل شده است (این به این معناست که نرخ ثابت نزول بانکی تاثیر کمتری دارد).
به طور خلاصه چگونه ارزش خالص فعلی را حساب کنیم ؟
ارزش خالص فعلی همه جریان های نقدی آتی یک پروژه را از قبل محاسبه می‌کند و از مقدار سرمایه مورد نیازش کم می کند. این تجزیه و تحلیل در بودجه بندی سرمایه برای مشخص کردن اینکه آیا یک پروژه باید اجرا شود، استفاده و با استفاده‌های جایگزین از سرمایه مورد نظر یا با پروژه‌های دیگر مقایسه میشود.
حساب سرمایه چیست و افزایش و کاهش آن در اسناد حسابداری چگونه ثبت می شود؟
در هر بنگاه اقتصادی، سرمایه گذاری معمولا با این هدف انجام می شود که مثلا پس از گذشت یک سال مالی، سرمایه اولیه به رقم بالاتری افزایش یابد. یعنی در اثر کار و تلاش در جهت اهداف شرکت، سود حاصله موجب افزایش سرمایه طی یک دوره مالی شود و وضعیت زیر تحقق باید:
سود + سرمایه اولیه= سرمایه پایان دوره مالی
برداشت یا افزایش سرمایه توسط شرکا و اثر آن بر حساب سرمایه
حال بررسی می کنیم که افزایش و کاهش در سرمایه چگونه در حسابداری ثبت می شود.
در طول دوره مالی اتفاق می افتد که صاحبان شرکت برای تامین هزینه ها و مصارف شخصی خود، مبالغی از صندوق برداشت نمایند. این برداشت ها اگر چه اثر کاهش دهنده در سرمایه دارد ولی ثبتهای لازم به منظور کاهش سرمایه در حساب سرمایه انجام نشده و این ثبت ها در حساب دیگری به نام حساب برداشت انجام می گیرد. به این ترتیب میزان سرمایه اولیه و نیز جمع برداشتهای صاحب یا صاحبان شرکت مشخص و معلوم باشد.
در عین حال، علت امر آن است که برداشت با فرض تحصیل سود و از محل آن انجام شود. بدیهی است با انجام برداشت، حساب صندوق که یکی از حسابهای دارایی است معادل مبلغ برداشت شده کاهش نحوه محاسبه هزینه سرمایه می یابد. برای برقراری معادله اصلی ترازنامه، چون این امر ارتباطی با بدهی های شرکت ندارد، پس باید حساب درایی دیگری افزایش و یا سرمایه کاهش یابد.
حتما مقاله گروه حساب دارایی و بدهی را دقیقتر بشناسید را مطالعه کنید.
برداشت صاحب شرکت اگر چه به عنوان بدهی وی به شرکت میتواند تلقی شود ولی به عنوان دارایی قابل شناسایی نیست، زیرا صاحب شرکت آن را با فرض استرداد مجدد به شرکت برداشت نکرده است.. از طرف دیگر کسر آن از سرمایه به دلیل ضرورت انعکاس سرمایه اولیه و نیز مشخص بودن رقم جمع برداشت های طی دوره صحیح به نظر نمی رسد. بنابراین تلقی حساب برداشت به عنوان سرمایه و نشان دادن آن با علامن منفی در سمت چپ معادله اصلی حسابداری یا معادله ترازنامه مناسب تر خواهد بود:
دارایی ها = بدهی ها + (برداشت – سود) + سرمایه
و سرمایه در پایان دوره مالی از فرمول زیر قابل محاسبه است:
(برداشت – سود) + سرمایه اولیه= سرمایه در پایان دوره مالی
از طرفی ممکن است صاحب یا صاحبان شرکت، برای توسعه فعالیت های موضوع هدف در طی دوره مالی، مبالغ دیگری را مجددا سرمایه گذاری کنند. با توجه به مجموعه مطالب نحوه محاسبه هزینه سرمایه گفته شده، میزان سرمایه شرکت در پایان دوره مالی از فرمول زیر قابل احتساب خواهد بود:
(برداشت – سود) + سرمایه گذاری مجدد + سرمایه گذاری اولیه = سرمایه پایان دوره مالی
و اگر شرکت، در طی دوره مالی با زیان مواجه شده باشد فرمول به صورت زیر در خواهد آمد:
(برداشت + زیان) – سرمایه گذاری مجدد + سرمایه گذاری اولیه = سرمایه در پایان دوره مالی
در فرمول های فوق مفهوم و عمل کسر برداشت از سود و افزایش برداشت به زیان در پرانتز نشان داده شده است تا نشان دهد صاحبان شرکت با فرض تحصیل سود عمل برداشت را انجام داده اند.
به طور خلاصه میتوان گفت مابه التفاوت سود و برداشت و یا جمع زیان و برداشت در پایان دوره مالی در جمع مبالغ سرمایه اولیه و سرمایه گذاری مجدد اثر گذاشته و میزان سرمایه در پایان دوره مالی را مشخص می کند.
هزینه های بالاسری
دسته بندی مقالات
بررسی ها نشان می دهد ضریب بالاسری کل بدست آمده در شرکت های ساختمانی در کشور ما با ضریب بالاسری پروژه های عمرانی (۱٫۳) تفاوت زیادی دارد. بنابراین عدم آگاهی پیمانکاران از میزان واقعی هزینه های بالاسری ساختمان و عدم در نظر گفتن بودجه ذخیره در پروژه هایشان می تواند باعث ضرر و ورشکستگی آنان در پروژه گردد. با ما همراه باشید تا بیشتر در رابطه با هزینه بالاسری در پروژه ها بدانیم.
مطالبی که به آن خواهیم پرداخت
هزینه بالاسری چیست؟
هزینه بالاسری به انگلیسی Overhead Costs، عبارت است از هزینه هایی که امکان منظور کردن آنها درقیمت عملیات انجام شده مقدور نمی باشد. از قبیل حقوق رئیس کارگاه و کلیه پرسنل، هزنه دفتر مرکزی، کسورات قراردادی و …. هزینه بالا سری هر پروژه در زمان تعیین قیمت پروژه، با توجه به کلیه عملیات و محل و مدت پیمان محاسبه و به صورت ضریب درقیمت قرارداد منظور می گردد. که این ضریب عمدتا تابع مدت پیمان می باشد، نه تابع کارکرد.
هزینه بالاسری طرح های عمرانی متشکل از بالاسری عمومی دفتر مرکزی و بالاسری کار (کارگاه) می باشد. بررسی ها نشان می دهد ضریب بالاسری کل بدست نحوه محاسبه هزینه سرمایه آمده در شرکت های ساختمانی در کشور ما با ضریب بالاسری پروژه های عمرانی (۱٫۳) تفاوت زیادی داشته که عدم آگاهی پیمانکاران از میزان واقعی هزینه های بالاسری ساختمان و عدم در نظر گفتن بودجه ذخیره در پروژه هایشان می تواند باعث ضرر و ورشکستگی آنان گردد. ضریب بدست آمده در شرکت های رتبه ۱ تا ۴ به ترتیب برابر ۱٫۴۵ – ۱٫۴۰ – ۱٫۳۹ – ۱٫۳۶ می باشد.
هزینه های بالاسری در صورت طولانی شدن مدت پیمان
در صورت طولانی شدن مدت پیمان و هنگامی که پروژه در زمان تعیین شده به اتمام نرسد، پیمانکار مجبور است هزینه های بالاسری پروژه را از حساب خود تأمین نماید. چرا که هزینه بالاسری پیمان در زمان تعیین قیمت برای پروژه فقط برای زمان قرارداد قابل محاسبه می باشد. وقتی که مدت پیمان به اتمام رسید بایستی برای هزینه های بالاسری پیمانکار تعریف جداگانه ای انجام پذیرفته و توسط کارفرما پرداخت گردد و یا اینکه پیمانکار آن هزینه ها را خود تقبل نماید.
شرایط عمومی پیمان درماده ۴۶ درمورد تخلف پیمانکار دراجرای به موقع پروژه، دست کارفرما را باز گذاشته است، به طوری که اگر پیمانکار حتی در یکی از فعالیت ها هم قصور داشته باشد، کارفرما میتواند قرارداد را فسخ نماید. درصورت عدم فسخ پیمان هم درحالتی که پروژه بموقع به اتمام نرسد بر اساس جریمه تاخیر تعیین شده در قرارداد، مبلغ آنرا دریافت می نماید. درصورتیکه اگر پیمانکار در تأخیرات پیش آمده تقصیری نداشته باشد تکلیف ضرر و زیان وارده به پیمانکار ناشی از افزایش هزینه های بالاسری پروژه مشخص نشده است. بنابراین باید تمام تلاش را بکار برد تا پروژه در زمان تعیین شده به اتمام برسد.
هزینه بالاسری عمومی
با توجه به تعاریف و قوانین موجود، موارد زیر را میتوان به عنوان هزینه های بالاسری عمومی برشمرد:
- بیمه های عمومی و حق بیمه کارکنان دفتر مرکزی (سهم کارفرما)، به انضمام هزینه بیمه بیکاری کارکنان دفتر مرکزی.
- هزینه دستمزد نیروی انسانی دفتر مرکزی شامل مدیریت، دفتر فنی، امور مالی و اداری، تدارکات و خدمات.
- تامین وسایل نقلیه دفتر مرکزی و هزینه های ایاب و ذهاب که توسط کارمندان یا مدیران، با وسایل نقلیه عمومی انجام میشود.
- ارزش سرمایه گذاری یا اجازه محل دفتر مرکزی.
- نگهداری دفتر مرکزی.
- استهلاک وسایل دفتری دفتر مرکزی.
- بهای آب، برق، و سوخت دفتر مرکزی.
- هزینه مخابرات و پست دفتر مرکزی.
- پذیرایی نحوه محاسبه هزینه سرمایه و آبدارخانه دفتر مرکزی.
- تهیه لوازم التحریر و ملزومات دفتر مرکزی.
- تهیه فتوکپی و چاپ نقشه در دفتر مرکزی.
- تهیه اسناد ، برای شرکت در مناقصه ها.
- هزینه ضمانت نامه شرکت در مناقصه.
- هزینه های متفرقه، شامل مسائل حقوقی و قضایی، نشریات، عضویت در مجامع و مانند آنها.
- عوارض شهرداری برای دفتر مرکزی.
- هزینه سرمایه گذاری یا اجاره و هزینه های نگهداری و بهره برداری از انبار مرکزی.
- ارزش دستگاهها و تجهیزات رایانه ای دفتر مرکزی.
هزینه بالاسری کار
این هزینه ، از نوع هزینه هایی است که می توان آن را به کار مشخصی مربوط کرد ، مانند هزینه های درج شده در زیر:
هزینه های سرمایه گذاری که شامل موارد زیر است:
۱- هزینه تنخواه در گردش پیمانکار، با توجه به وجه پیش پرداخت که نزد پیمانکار است.
۲- هزینه ناشی از وجوه نقدی آن قسمت از حسن انجام کار که نزد کارفرما است.
۳- هزینه ضمانت نامه ها ، که شامل موارد زیر است:
- ضمانت نامه انجام تعهدات
- ضمانت نامه پیش پرداخت
- ضمانت نامه وجوه حسن اجرای کار
۵- هزینه صندوق کارآموزی
هزینه مستمر کارگاه ، که شامل موارد زیر است:
- دستمزد نیروی انسانی خدماتی که در اختیار کارفرما و مهندس مشاور برای بازرسی و آزمایش قرار می گیرد.
- هزینه واحدهای اداری ، مالی و تدارکات ، کمپ و کانتین و خدمات. همچنین دستمزد سایر عوامل کارگاه که در قیمت ردیف های فهرست بهاء و هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه منظور نشده است.
- هزینه سفر مدیران و کارکنان دفتر مرکزی به کارگاه و سایر نقاط برای کار مربوط.
- تهیه نسخه های اضافی اسناد و مدارک پیمان.
- غذای کارکنان و کارمندان پیمانکار.
- هزینه پذیرایی کارگاه.
- هزینه پست ، سفر مسئولان کارگاه و هزینه های متفرقه.
- تامین وسیله نقلیه برای تداکرات کارگاه.
- فتوکپی ، چاپ ، لوازم التحریر و ملزومات.
- بهای آزمایش های پیمانکار و هزینه های مربوط به ایمنی،بهداشت،محیط زیست(HSE) و حفاظت کار.
- تهیه مدارک فنی و تحویل کار.
- تهیه عکس و فیلم.
- هزینه تهیه نقشه های کارگاهی.
- تهیه نقشه چون ساخت.
- هزینه های برنامه ریزی و کنترل پروژه.
- هزینه های نگهداری عملیات انجام شده تا زمان تحویل موقت.
- هزینه های مربوط به امور تحویل موقت و تحویل قطعی.
محاسبه ضریب بالاسری پروژه
در تجزیه بهای فعالیت های پروژه، صرفاً عوامل (مصالح، نیروی انسانی، ماشین آلات و حمل و نقل) دخیل هستند ولی در واقعیت، اجرای کار هزینه‌های دیگری نیز در پی دارد. اعمال ضریب بالاسری برای در نظر گرفتن این هزینه‌ها پیشنهاد شده است. ضریب بالاسری پروژه های عمرانی ۱٫۳۰ و ضریب بالاسری پروژه های غیر عمرانی ۱٫۴۱ در نظر گرفته میشود. اختلاف مابین دو ضریب به تفاوت مسئولیت پرداخت سهم بیمه در طرح های عمرانی و غیر عمرانی مربوط است و ممکن است با تغییر قوانین و یا برای یک پروژه خاص این ضرایب تغییر نماید. در هر حال با استفاده از یک نمونه آنالیز به شکل زیر، میتوان شرایط مختلف را بررسی و ضرایب مورد نظر را استخراج کرد. یک نمونه از آنالیز و محاسبه ضریب بالاسری برای طرح های عمرانی و غیر عمرانی بصورت زیر است.
برای مطالعه بیشتر درخصوص ضریب بالاسری، ردیف های تشکیل دهنده و روش محاسبه آن، خواندن مقاله “ضریب بالاسری پروژه” را پیشنهاد می کنیم.
آناليز ضریب بالاسري پروژه های عمرانی
سود ۸ درصد.
ماليات بر سود ۱ درصد.
بيمه طرحهاي عمراني ۱٫۶ درصد.
هزينه دفتر مركزي ۲٫۵ درصد.
هزينه مستمر كارگاه ۸ درصد.
هزينه ضمانتنامه ۱٫۵ درصد.
هزينه آزمايشگاه پيمانكار ۰٫۲ درصد.
كمك به صندوق كارآموزي ۰٫۲ درصد.
جمع ۲۳ درصد.
ضريب بالاسري :۱٫۳۰ = (۲۳-۱۰۰)/۱۰۰آناليز ضریب بالاسري پروژه های غیر عمرانی
سود ۸ درصد.
ماليات بر سود ۱ درصد.
بيمه طرحهاي غیر عمراني ۷٫۷۸ درصد.
هزينه دفتر مركزي ۲٫۵ درصد.
هزينه مستمر كارگاه ۸ درصد.
هزينه ضمانتنامه ۱٫۵ درصد.
هزينه آزمايشگاه پيمانكار ۰٫۲ درصد.
كمك به صندوق كارآموزي ۰٫۲ درصد.
جمع ۲۹٫۲ درصد.
ضريب بالاسري :۱٫۴۱ = (۲۹٫۲-۱۰۰)/۱۰۰لازم به توضیح است که نحوه محاسبه ضرایب بالاسری در اسناد مختلف به روش های متفاوتی بیان شده است. برای مثال، براساس “کتابچه راهنمای مهندسین ناظر” که از سوی دفتر توسعه منابع انسانی نحوه محاسبه هزینه سرمایه بخش حمل و نقل وزارت راه و ترابری منتشر شده است، هزینه های بالاسری به شرح ذیل تفکیک گردیده است.
- سود ۱۰ درصد.
- مالیات ۵ درصد.
- هزینه دفتر مرکزی ۲٫۵ درصد.
- هزینه مستمر کارگاه ۶ درصد.
- بیمه طرح های عمرانی ۱٫۶ درصد.
- هزینه ضمانت نامه ۱٫۳ درصد.
- عوارض معادن ۰٫۱ درصد.
- بیمه کار ۰٫۵ درصد.
- هزینه های پیش بینی نشده ۲ درصد.
- هزینه کسور وجه الضمان ۱ درصد.
بدیهی است که فرضیات درنظر گرفته شده در این محاسبات بسیار قدیمی بوده و بعضاْ تغییر یافته اند.
دیدگاه شما