تاریخچه تشکیل بورس

لازم به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.

تاریخچه بورس

فكر اصلي ايجاد بورس اوراق بهادار در ايران، به سال ۱۳۱۵ بر مي­گردد. در اين سال، يك كارشناس هلندي و يك كارشناس بلژيكي به منظور بررسي و اقدام درمورد تهيه و تنظيم مقررات قانوني ناظر بر فعاليت بورس اوراق بهادار، به ايران آمدند. اما مطالعات آن دو با آغاز جنگ جهاني دوم متوقف گرديد. پس از كودتاي ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، مجدداً در سال ۱۳۳۳ مأموريت تشكيل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگاني و صنايع و معادن، بانك مركزي و وزارت بازرگاني وقت محول گرديد. اين گروه پس از دوازده سال تحقيق و بررسي درسال ۱۳۴۵ ، قانون و مقررات تشكيل بورس اوراق بهادار تهران را تهيه و لايحه مربوطه را به مجلس شوراي ملي ارسال داشتند كه اين لايحه در ارديبهشت سال ۱۳۴۵ تصويب شد. با ورود سهام بانك صنعت و معدن و نفت پارس، دربهمن ماه ۱۳۴۶ فعاليت بورس اوراق بهادار تهران آغاز شد. متعاقب آن اوراق قرضه دولتي، اسناد خزانه و اوراق قرضه سازمان گسترش مالكيت صنعتي و اوراق قرضه عباس آباد به بورس راه يافتند.

طي یازده سال فعاليت بورس قبل از انقلاب اسلامي، تعداد شركت­ها، بانك­ها و شركت­هاي بيمه پذيرفته شده در بورس از شش بنگاه اقتصادي با سرمايه ۶/۲ ميليارد ريال به ۱۰۵ بنگاه با سرمایه ای بيش از ۲۳۰ ميليارد ريال درسال ۱۳۵۷ افزايش يافت. همچنين ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ ميليون ريال به بيش از ۱۵۰ ميليارد ريال در سال ۱۳۵۷ افزايش يافت. در سال­هاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي و با تحولات پيش آمده از جمله: ۱ ( تصويب لايحه قانون اداره امور بانك­ها، ۲ ( ملي‌شدن شركت­هاي بيمه،‌ ۳ ( تصويب قانون حفاظت و توسعه صنايع و ۴ ( تملك بسياري از بنگاه­هاي اقتصادي توسط دولت كه همه آنها نشأت گرفته از روحيه مخالفت با نظام سرمايه‌داري بود كه بعدها اقتصاد ما را به اقتصاد سوسياليستي نزديك ساخت و همچنين ۵ ( جنگ هشت ساله، تعداد شركت­هاي پذيرفته شده در بورس از ۱۰۵ شركت در سال ۱۳۵۷، به ۵۶ شركت تقليل يافت. دوره ركود بورس كه از سال مزبور آغاز گرديده بود تا سال ۱۳۶۷ ادامه يافت.

از سال ۱۳۶۸ و در چهارچوب برنامه پنج سال اول توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، تجديد فعاليت بورس به عنوان پيش زمينه اجراي خصوصي سازي، جذب و گردآوري پس­اندازها و هدايت آن در جهت سرمايه‌گذاري آغاز گرديد. طي سال­هاي پس از تجديد حيات بورس تاكنون، فعاليت بورس فراز و نشيب­هاي متعددي از جمله ركود سال­هاي ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۳ و ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۸ و افت و خيزهاي مقطعي ناشي از بحران­هاي سياسي مربوط به جنگ افغانستان و عراق را تجربه نموده است.

از ابتدای سال ۱۳۷۶، بورس اوراق بهادار تهران دور تازه ای از فعالیت را به خود دیده است. اقدام‌های انجام شده در راستای بازسازی ساختار سازمانی و مدیریتی، بکارگیری نوآوری‌های فنی و تخصصی، اصلاح رویه‌های مقرراتی و نظارتی، فراهم‌آوردن تاریخچه تشکیل بورس زمینه ارتقای کارآیی و اصلاح کارکرد بازار و کوشش برای هماهنگ سازی سیاست‌گذاری ها با نیازهای واقعی بازار سرمایه، در مرکز توجهات و برنامه‌های اصلاح ساختاری سازمان بورس اوراق بهادار قرار داشته است. البته برخی از این اصلاحات به دلیل نبود ظرف قانونی مناسب، متوقف مانده بود.

گام بلند اصلاح قانون بورس اوراق بهادار پس از چهل سال یعنی در آذر ماه سال ۱۳۸۴ با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار توسط مجلس شورای اسلامی، برداشته شد. قانون جدید بازار اوراق بهادار نسبت به قانون قبلی دارای نقاط قوت زیادی است، از جمله: تفکیک مقام عملیات از نظارت، ساماندهی بازار اولیه ، ایجاد تنوع در ابزارهای مالی و نظارت قانونمند بر ارکان و نهادهای فعال در بازار سرمایه.

در حال حاضر تعداد شركت­هاي پذيرفته شده در تابلوهاي بورس بيش از ۳۳۶ شركت و ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران نزدیک به ۶۵ ميليارد دلار است.

مجله بورس جهان

همشهری آنلاین: اولین بورس اوراق بهادار در دنیا در شهر آمستردام و توسط اولین شرکت چند ملیتی به نام کمپانی هند شرقی هلند پدیدار شد.به همین نحو، شرکت کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکتی بود که سهام منتشر کرد.

این شرکت به مرحله‌ای رسیده بود که می‌بایست در امور اقتصادی خود تغییر ساختار دهد و با اقدام به عرضه عمومی، در حقیقت در زمان خود به اقدامی انقلابی دست زد.

بورس آمستردام در سپتامبر ۱۶۰۲، شش ماه پس از تشکیل شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» تأسیس شد. شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» از سلسله عواملی برای نیل به موفقیت برخوردار بود: ۵۰ هزار نفر کارمند غیر نظامی با ارتش خصوصی مشتمل بر ۴۰ ناوجنگی، ۳۰ نفر ملوان و ۱۰ هزار خدمه و البته گردش فزاینده سود. کل کشور هلند تجدید حیات یافت.

این شرکت با وجود بازاری برای سهام و اوراق قرضه خود، احتمالاً قویترین اقتصاد در تاریخ جهان را داشته است. به نظر می‌رسد که شرکتی با ارتش و ناو جنگی خصوصی هیچگاه در آینده در هیچ بازاری پدیدار نشود.

کلید موفقیت این شرکت در حقیقت حضور «عموم» در مالکیت آن بوده است. این امر انباشتن ۵/۶ میلیون گیلدر (واحد پیشین پول هلند) را برای آن شرکت به ارمغان آورد.

همچنین بورس باعث شد تا شرکت بتواند برای رفع نیارهای کوتاه مدت خود، اوراق قرضه منتشر کند. به این ترتیب، اولین بورس اوراق بهادار، محکی بود برای کاپیتالیسم مدرن. تاریخچه شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» در حقیقت ماکتی از آنچه بر سر شرکت‌های پذیرفته در بورس می‌آید، بود:

IPO شرکت، شاهد ۱۵ درصد رشد در قیمت عرضه بود، در حقیقت اولین فرصتی در تاریخ برای سهامداران که بتوانند از IPO منتفع گردند.

سهامداران بلند مدت نیز سود سرشاری از محل سرمایه‌گذاری به دست آوردند، به گونه‌ای که ۲۰ سال بعد، قیمت سهام آن ۳۰۰ درصد رشد یافت. ممکن است که بازده چشمگیری به نظر نرسد، اما میانگین سود سالانه شرکت، ۱۸ درصد بود. واضح است که سرمایه‌گذاران در آن زمان به دنبال درآمد بیشتر بودند.

در آن زمان، P/ E ابداع نشده بود و گر چه حساب‌های واقعی شرکت در آن زمان شفاف نبود، اما P/ E این شرکت بسیار پایین و نزدیک به یک بود. ۴ سال پس از تأسیس، شرکت رکورد تخصیص سود به میزان ۷۵ درصد را از خود بجا گذاشت.

اما، هیأت اجرایی شرکت بعداً تحت فشار گرفت و از تمام اهرم و ابزار مهندسی مالی جهت ادامه روند حفظ بازده و سهامداران استفاده نمود. پرداخت سود نقدی به طور چشمگیری جای خود را به اوراق قرضه داد، حتی ادویه‌هایی نظیر فلفل جایگزین پرداخت نقدی گردید.

سپس اولین نشانه‌های «حباب قیمتی» در تاریخ پدیدار شد.

این دوره، ارزش سهام تحت تأثیر دادوستد ابزار آتی به حد انفجار رسید و قیمت سهام شرکت به ۱۲۰۰ تاریخچه تشکیل بورس درصد نرخ اولیه آن افزایش یافت. در اواخر قرن ۱۸، یعنی نزدیک به ۲۰۰ سال بعد از شروع فعالیت شرکت، نشانه‌های سقوط آن پدیدار گردید.

این شرکت با بدهی ۱۱۰ میلیون گیلدری در موقعیتی قرار گرفت که تنها سهامداران شرکت «انرون» می‌نوانند آنرا درک کنند. دولت هلند وارد ماجرا شد و بدهی‌های آنرا برعهده گرفت. در حالی که تاریخ این شرکت روبه زوال گذاشت، تاریخچه بورس‌های اوراق بهادار اما تازه در ابتدای راه قرار داشت.

در سال ۱۶۹۸، فهرستی از نرخ سهام و کالا توسط شخصی در قهوه خانه‌ای در لندن منتشر شد. داد و ستد در لندن آغاز شده بود و کارگزاران دریافتند که باید هرچه زودتر از «بورس سلطنتی» - مرکز تجارت لندن- خارج شوند. بورس سلطنتی مرکز داد و ستد اقلام فیزیکی یعنی کالاهایی که از بندر (لنگرگاه لندن) وارد می‌شد، بود، اما طبیعی است که به دلیل روند رو به رشد حجم قراردادها و نیز پول در گردش، نیاز به «سهام» امری اجتناب ناپذیر تلقی گردید.

بعداز خروج از بورس سلطنتی، کارگزاران به خیابان‌ها و قهوه خانه سرازیر شدند. عجیب اینکه در دوره مدرن، بورس سلطنتی اکنون به کلکسیونی از بوتیک‌ها تبدیل شده بود. این امر، پیروزی شیرینی برای بازاری که از حافظه بلند مدت برخوردار نبود، به شمار می‌رفت.

این «بورس اوراق بهادار به شکل آزاد» نزدیک به یک قرن تا سال ۱۷۷۳ ادامه یافت و از اولین نشانه‌های انقلاب صنعتی که اولین فراز و فرود مالی بریتانیا را به ارمغان آورد، و به نام «حباب دریای جنوب» شناخته شد - فراتر رفت.

۵۰ سال بعد، اولین بورس اوراق بهادار لندن به وجود آمد. جای تعجب نداشت که این بار هم این مکان در یک قهوه‌خانه و در طبقاتی در منطقه تجاری باشد. این بورس جدید اوراق بهادار لندن، نقش مهمی در انقلاب صنعتی بریتانیا ایفاد نمود و ماهیت «اوراق بهادار» در سطح اروپا و ایالات متحده فراگیر شد.

اما تا سال ۱۸۰۱ هیچگونه مقررات یا عضویت رسمی در بورس اوراق بهادار لندن مشاهده نشد. درحالی که بزرگترین گام‌های تغییر در تاریخ دنیا به وقوع می‌پیوست، هنوز تعدادی اعتقاد داشتند که خرید وفروش سهام امری غیر اخلاقی و شیطانی محسوب می‌شود.

هم زمان با انتشار فهرست ابزارهای مالی در قهوه‌خانه ای در لندن، کارگزاران سهام در زیر درختی در خیابان وال استریت نیویورک جهت دادوستد سهام، نشست ترتیب دادند. وال استریت، یک دیوار مستحکم در نیویورک بود که به هرعلتی توسط هلندیان بنا شده بود. در سال ۱۷۹۲، ۲۴ کارگزار سهام قراردادی را امضا نمودند که بعدها «هیأت سهام و بورس نیویورک» - شرکتی که بعدها به بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) تبدیل شد- جایگزین آن گردید.

قرار دادن «باتن وود(Buttonwood)» نه تنها پیدایش بورس اوراق بهادر نیویورک تاریخچه تشکیل بورس را باعث گردید بلکه شاهد انکار ناپذیری مبنی بر توسعه ایالات متحده و تبدیل آن به یک ابرقدرت اقتصادی محسوب شد. جالب است که وال استریت در کنار دیگر سمبل ایالات متحده یعنی آسمان‌خراش‌ها، به عنوان نماد قدرت و پول این کشور به شمار می‌رود.

امروزه نقش بورس‌های اوراق بهادار در اقتصاد جهان غیرقابل انکارند. شاید محققین نیز هیچگاه تصور نمی‌کردند که کاری که شرکتی در ۴۰۰ سال پیش ابداع نمود، سراسر دنیا را دربرگیرد.

پیدایش اولین بورس اوراق بهادار را می‌توان به تشکیل آن در انگلستان، فرانسه و هلند در قرن ۱۸ نسبت داد، در حالی که اقتصاد در ایالات کشور نوپای آمریکا به شدت تحت کنترل بریتانیا قرارداشت. تا اینکه اولین بازار حراج غیر رسمی در سال ۱۷۵۲ در نیویورک تأسیس و در سال ۱۷۹۲ با امضای قرارداد بین کارگزاران، بورس اوراق بهادار نیویورک رسماً معرفی گردید، نهادی که بی شک قلب اقتصاد جهان در آن می‌تپد.

تاریخچه تشکیل بورس

اوراق بهادار

• معرفی اوراق بهادار
• فرم اوراق
• سجام و احراز هویت
• کد بورسی

ضوابط اجرایی

• ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
• کارمزد
• اعتبار

بورس کالا

• معرفی بورس کالا
• فرم‌های بورس کالا
• رینگ‌های معاملاتی
• معاملات آتی

لینک‌ها

بورس انرژی

• معرفی بورس انرژی
• فرم‌های بورس انرژی
• شماره حساب‌ بورس انرژی

معاملات

• معاملات بورس انرژی

عرضه و پذیرش

سامانه معاملات

• پشتیبانی سامانه معاملات
• منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
• راهنمای سامانه‌های معاملاتی

اطلاعات بازار

• وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
• گزارش روزانه
تاریخچه تشکیل بورس
• تحلیل بنیادی
• بولتن هفتگی

آمار و اخبار و تحلیل‌ها

درباره ما

تماس‌ با ما

• راه‌های ارتباطی
• شماره حساب‌ها
• دعوت به همکاری
• اخبار ویژه کارگزاری

آشنایی با بورس اوراق بهادار

تاریخچه

تاریخچه بورس در دنیا

واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام “واندر بورس” اخذ شده که در اوایل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژیک میزیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار می‌پرداختند. این نام بعدهابه کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاري بوده است.بورس سهام و جاافتادن آن در عملیات تجاري و اقتصادي، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. اولین بورس معتبر دنیا، در سال 1611 در شهر آمستردام تشکیل شد و کمپانی معروف هند شرقی سهام خود را در آن بورس عرضه کرد. بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. نکتۀ قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهاي اروپایی نظیر انگلستان، آلمان، سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم براي آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیري شود.بورس اتریش در وین در سال 1771 افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی جهت تامین مالی جنگ می‌پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن 19 میلادي 2500 سهم را در تابلوي خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می‌رفت.

در لندن معامله‌گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه‌خانه گرد هم می‌آمدند. براي نظم بخشیدن به بازار، قهوه‌خانه نیوجاناتان در سال 1698 به بورس اوراق بهادار تبدیل شد.بورس نیویورك در اواخر قرن هجدهم (1792 (تأسیس شده و با وجود رقباي دیگر، از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا، در مقام اول قرار دارد.درآمریکا، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار، در نیویورك و در محوطه‌ای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در “وال استریت” بود که بعدها به قهوه‌خانه‌ای در همان نزدیکی انتقال یافت.بورس وال استریت با جمع‌آوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان (کارگزاران) و گسترش عملیات، تقویت شد و به مجتمع تجاري عظیمی مبدل گردید که بعدها به نام “بورس سهام نیویورك ” به ثبت رسید. درحال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقیقی و حقوقی بالغ می‌گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهاي دنیا، بورسهای اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.

بورس چیست؟ همه چیز درباره بورس

بخش مالی اقتصادی هر کشور تامین‌کننده منابع مالی و فعالیتهای حقیقی اقتصادی محسوب می‌شود که به دو بخش تقسیم می‌گردد:

• بازار پولی که عمدتا توسط نظام بانکی یک کشور اداره می‌شود که مهمترین کارکرد آن تامین اعتبارات کوتاه مدت است.
• بازار سرمایه که کارکرد اصلی آن تامین مالی بلند مدت مورد نیاز در فعالیت‌های تولیدی و خدماتی مولد می‌باشد .

بورس یک نهاد سازمان یافته‌ای است که از جمله نهادهای عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب می‌شود و در کنار سایر موسسات و سازمانها ، وظایف چندگانه‌ای را برعهده دارد.

کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و همچنین یکی از کارکردهای مهم آن جمع آوری سرمایه‌ها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است .

تاریخچه بورس

تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند بر می‌گردد. اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت کرده است در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابزارهای الکترونیکی بیشتر معاملات در بورس از طریق رایانه صورت می‌گیرد.

مهمترین مامویت بورس کالایی بر اساس گزارشات آنکتاد کمک به ساماندهی و اصلاح تاریخچه تشکیل بورس ساختار بازار محصولات بخش کشاورزی از طریق شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، توزیع ریسک و سیالیت در معاملات و همچنین تامین منابع مالی مورد نیاز فعالان بخش کشاورزی از طریق توسعه بازار سرمایه است که اولی در کشورهای درحال توسعه و دومی در کشورهای پیشرفته و صنعتی ملاک عمل قرار می‌گیرد.

بورس کالا چیست؟

بورس کالا (Commodity Exchamge) یک بازار متشکل و سازمان یافته‌ای است که بطور منظم کالای معینی با ساز و کاری خاص مورد معامله قرار می‌گیرند .

امروزه طبقه‌بندی‌های متعددی برای یک بورس کالایی وجود دارد. اما گسترش بازارهای بخش مالی و حقیقی اقتصاد سبب شده چندین نوع از بررسیها در قالب یک تشکل متمرکز قرار داشته باشند. عموما بورس‌های کالایی را در مقابل بورس‌های اوراق بهادار و بورس‌های اسعار تعریف می‌کنند.

به عبارتی هر آن چیزی که در زمینه:

1. فلزات و مواد معدنی (کانی ها)
2. انرژی
3. محصولات کشاورزی مورد مبادله قرار می‌گیرد در زمره بورس کالایی می‌گنجد.

اهمیت قانونی بورس‌های کالایی

تا قبل از تصویب برنامه سوم، کشور ما برای راه اندازی بورسهای کالا با خلاء قانونی مواجه بود، تا اینکه دست‌اندرکاران تدوین لایحه و قانون برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران به تدوین و تصویب قانونی اقدام نمودند که شروع یک سری تحولات با اهمیت اقتصادی را در عرصه مبادلات بازار ایفا خواهد نمود.

در ذیل به متن قانون در برنامه سوم توسعه اشاره می‌شود:

• الف: نسبت به راه‌اندازی بورس‌های منطقه‌ای در سطح کشور در چارچوب قانون بورس بر اقدام کند.
• ب: تمهیدات قانون لازم جهت قابل معامله نمودن سلیر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار، علاوه بر موارد مندرج در بند (۲) ماده (۱) قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب ۲۷/۲/۱۳۴۵ را فراهم کند.
• ج: نسبت به ایجاد بورس کالا با همکاری دستگاه‌های ذیربط اقدام نماید.

در ادامه آن ماده ۱۱۳ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت وزارت جهاد کشاورزی را موظف نمود نسبت به راه‌اندازی بورس محصولات کشاورزی اقدام نماید و این قانون از ابتدای سال ۱۳۸۱ لازم اجراء بود.

ابزارهای داد و ستد پذیر در بورس کالا

مهم‌ترین ابزار مشقه مورد استفاده در بورس کالا، قراردادهای آتی (Contract futures) و قرارداد اختیار معامله (Contract Option) است. در یک قرارداد آتی که بین خریدار و فروشنده با واسطه‌گری شرکت‌های کارگزاری منعقد می‌گردد نوع کالای مورد معامله، تاریخی که کالا تحویل می‌شود، قیمت، مقدار، مشخصات کالا از قبیل نوع استاندارد، شاخص‌ها و … نوشته می‌شود.

در قراردادهای اختیار معامله (برگ اختیار معامله یک نوع اوراق بهادار است) دارنده آن حق دارد، کالا یا اوراق بهادار خاصی (مثل سهم شرکت‌ها ) را ظرف مدت معینی به قیمت توافقی، معامله کند. برگهای اختیار معامله به دو دسته تقسیم می‌شوند:

برگ اختیار خرید:

دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بخرد.

برگ اختیار فروش:

دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بفروشد. البته در یک بورس کالایی نوظهور و یا شرایط خاص کالا می‌توان به صورت حراج حضوری و معاملات نقدی مبادله کالا را انجام داد .

بورس کالا چه منافعی را به دنبال دارد؟

• شفافیت بازار: منظور شفافیت اطلاعات قیمت در بازار است. تصحیح ساختار بازار، منظور استفاده از بازار رقابتی است.
• استاندارد کردن: افزایش کیفیت کالاهای کشاورزی
• برخورداری تولیدکنندگان و تجار کالاهای کشاورزی از مزایای مرتب بر قوانین و مقررات حاکم بر بورس
• افزایش کارآیی بازاریابی یا بهبود شبکه توزیع و کاهش حاشیه بازاریابی
• تغییر الگوی کشت و افزایش توان تولیدی و توان صادراتی
• افزایش اشتغال در بخش کشاورزی

گروه‌های بهره‌مند از بورس

استفاده از بورس در انحصار گروهی خاص در جامعه نمی‌باشد تمام افراد می‌توانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم از بورس استفاده نمایند، گروه‌های اجتماعی که در بورس فعالیت دارند عبارتند از:

• تولیدکنندگان
• کارگزاران
• صاحبان صنایع فرآوری و تبدیل
• تجار
• مبادله‌گران تضمینی
• دلالان و واسطه‌ها
• بازارسازان
• اشخاص عادی و کسانی که مایلند پس‌اندازهای خود را در این بازار به کار اندازند.

ساختار بورس

بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا سیاست‌های آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی درهر کشوراعمال می‌گردد که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد می‌شود و اتاق پایاپای که تضمین و تسویه قراردادها را بر عهده دارد از جمله مهم‌ترین بخش‌های آن محسوب می‌شود.

فعالیت می‌کند علاوه برآن واحد نظارت داخلی (در داخل بورس) هیات بازرسین و داوری ارکان اصلی ساختار بورس را تشکیل می‌دهند.

بورس‌های کالایی در جهان

سابقه مدرن‌ترین بورس کالای جهان به محصول تاریخچه تشکیل بورس برنج در اوساکای ژاپن در قرن ۱۷ بر می‌گردد؛ همچنانکه از منابع موثق مدرنترین بورس کالا به مبادلات آتی نقل می‌کنند.

آپشن و فیوچر نیز در آمستردام هلند در قرن ۱۷ استفاده می‌شده است. بهر حال در جهان امروزی مبادلات آتی با یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است و اکنون بورس‌های بزرگی در بیش از ۲۰ کشور جهان مشاهده می‌شود.

کشورهای همچون آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، جمهوری کره، برزیل، استرالیا و سنگاپور و بسیاری که از کشورهای در حال توسعه دارای بورس کالا هستند و این روند در یک دهه گذشته شدت بیشتری گرفته است.

در سال ۲۰۰۰ میلادی، نزدیک به ۲ میلیارد قرارداد از نوع آپش و فیوچیر در بورس‌های کالایی سراسر جهان مبادله شده است نسبت به سال ۱۹۹۹ حدود ۱۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.

برنامه‌های در دست اقدام بانک

اهم طرح‌های در دست اجرا و در حال مطالعه این بانک عبارتند از:

• تلاش در جهت فرهنگ‌سازی و آشنایی فعالان بخش کشاورزی با مقوله بورس
• تلاش در جهت فراگیر شدن بورس کشاورزی در سراسر کشور (گسترش جغرافیایی) و امکان حضور همه گروه‌های بهره‌مند از طریق شبکه گسترده شعب بانک
• تلاش در جهت جاری شدن مزایای بورس در تمامی سطوح و لایه‌های فعالان بازار و بازیگران عرصه تولید، توزیع و مصرف و تحقق اهداف اصلی بورس کشاورزی
• اعطای خطوط اعتباری به کارگزاران در جهت بازسازی تاریخچه تشکیل بورس در بورس کشاورزی
• تلاش برای گسترش موضوعی بورس و پذیرش تولیدات یا محصولات سایر زیر بخش کشاورزی در بورس
• روشهای تامین مالی خرد برای بهره‌برداران کوچک و برقراری امکاناتی جهت حضور این قشر عظیم از جامعه بهره‌برداران چند میلیونی بخش کشاورزی با استفاده از ابزارهای متعدد نظیر تبدیل کردن قرارداد تسهیلات اعطایی سلف به کشاورزان به معاملات بورسی
• تلاش برای حضور مشتریان این بانک در بورس کشاورزی که زمینه فعالیت‌شان کالای بورسی است و برقراری امتیازات و تشویق‌های خاص برای این گروه

تاریخچه بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ تاسیس گردید.

این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد.

در پی آن شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی واوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند.

اعطای معافیت های مالیاتی شرکتها و موسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها نقش مهمی داشته است.

طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکتها و بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۲/۶ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال درسال ۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال سرمایه در سال۱۳۵۷افزایش یافت.

در سالهای پس از انقلاب اسلامی وتا پیش از نخستین برنامه پنج سال توسعه اقتصادی ، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادارتهران را نیز در بر گرفت . نخستین رویداد ، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهار چوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند.

چندی بعد و در پی آن شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند وبه مالکیت دولتی در آمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند.

به گونه ای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت و موسسه اقتصادی در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.

بدین ترتیب در طی این سالها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ادامه یافت.

از سال ۱۳۶۸، در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی، مورد توجه قرار گرفت.

بر این اساس سیاست گذاران در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پارهای از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گرد آوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیتهای اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد.

در هر حال، گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس ، افزایش چشمگیر شمار شرکتهای پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت که بر این اساس طی سال های ۱۳۶۷ تا نیمه اول سال جاری تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۳۲۵ شرکت افزایش یافت .شرکتهای پذیرفته شده و شرکتهای فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند:

1. شرکت های تولیدی
2. شرکت های سرمایه گذاری

شرکت های تولیدی معمولا به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند و در سازمان بورس با نام شرکت و کد خاص خود، مشخص می شوند.

اما شرکتهای سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت میکنند. که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند ویا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و یا مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس در حال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس ۱۹ شرکت است و شرکت های تولیدی ۲۹۸ شرکت می باشند.

همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است.

۵ نکته مهم در بازار بورس

برای سرمایه گذاری در بورس توجه به برخی نکات می تواند مفید باشد و مارا در رسیدن به اهدافمان یاری دهد.

موارد زیر از جمله نکات مهمی هستند که برخی از آنها از اصول مهم و پایه ای سرمایه گذاری در این حیطه اند:

انتخاب صنعت برتر:

در میان صنایع مختلف صنایعی هستند که میانگین بازده آنها از میانگین بازده بازار بیشتر است.
پس چرا آنها را انتخاب نکنید؟!

انتخاب شرکت برتر:

پس از گزینش صنعت برتر حالا به سراغ شرکتهایی بروید که بازده آنها از میانگین بازده صنعت بالاتر است(منظور از بازده، کلیه سودهای منتفع از شرکت اعم از EPS، اختلاف قیمت، سهام جایزه و… در یک مدت معین می باشد).

میزان نقد شوندگی:

هیچگاه سهمی نخرید که در فروش آن دچار مشکل شوید.

نقد شوندگی عامل بسیار مهمی است که هرگز نباید مورد غفلت قرار گیرد. این فاکتور متاثر از پارامترهایی مثل حجم معاملات شرکت، تعداد سهام معامله شده، دفعات معامله، تعداد خریدار و… می باشد. نقد شوندگی به صورت رتبه ای مطرح می شود و رتبه ۱ به معنای بالاترین میزان نقد شوندگی است و رتبه های ۲ و ۳ و ۴ و ….. به ترتیب نقد شوندگی کمتری دارند.

برخی از افراد تا رتبه ۱۰۰ را قابل قبول می دانند. بعضی ها بیشتر از ۵۰ نمی روند و عده ای هم به بیشتر از ۲۰ رضایت نمی دهند. به هرحال بسته به استراتژی و هدف سرمایه گذاری تان، ملاکی را برای خودتان قرار دهید.

لازم به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.

میزان سهام در دست سهامداران عمده:

هر چه این میزان کمتر باشد و سهم یک شرکت بیشتر در دست مردم و سهامداران جز باشد، بهتر است.

چرا که در اینجا عرضه و تقاضای و اقعی است که میزان قیمت را تعیین می کند. در صورتیکه قسمت اعظمی از سهام یک شرکت در دست سهامداران عمده باشد به همان نسبت آنها می توانند کنترل بیشتری را بر آن سهم اعمال کنند. و در این بین سهامدار جز است که ضرر می کند.

اخبار اقتصادی-سیاسی:

همواره به اخبار داخلی و خارجی توجه داشته باشید.

فکر نمی کنم روزانه ۱۵ دقیقه گوش دادن به اخبار یا مطالعه روزنامه ها وقت زیادی بگیرد اما کمک بزرگی به شما خواهد کرد تا بتوانید در برخی موارد روند بازار را پیش بینی کنید و همینطور صنایع خاصی را مورد توجه قرار دهید.

مجله بورس جهان

همشهری آنلاین: تاریخچه تشکیل بورس اولین بورس اوراق بهادار در دنیا در شهر آمستردام و توسط اولین شرکت چند ملیتی به نام کمپانی هند شرقی هلند پدیدار شد.به همین نحو، شرکت کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکتی بود که سهام منتشر کرد.

این شرکت به مرحله‌ای رسیده بود که می‌بایست در امور اقتصادی خود تغییر ساختار دهد و با اقدام به عرضه عمومی، در حقیقت در زمان خود به اقدامی انقلابی دست زد.

بورس آمستردام در سپتامبر ۱۶۰۲، شش ماه پس از تشکیل شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» تأسیس شد. شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» از سلسله عواملی برای نیل به موفقیت برخوردار بود: ۵۰ هزار نفر کارمند غیر نظامی با ارتش خصوصی مشتمل بر ۴۰ ناوجنگی، ۳۰ نفر ملوان و ۱۰ هزار خدمه و البته گردش فزاینده سود. کل کشور هلند تجدید حیات یافت.

این شرکت با وجود بازاری برای سهام و اوراق قرضه خود، احتمالاً قویترین اقتصاد در تاریخ جهان را داشته است. به نظر می‌رسد که شرکتی با ارتش و ناو جنگی خصوصی هیچگاه در آینده در هیچ بازاری پدیدار نشود.

کلید موفقیت این شرکت در حقیقت حضور «عموم» در مالکیت آن بوده است. این امر انباشتن ۵/۶ میلیون گیلدر (واحد پیشین پول هلند) را برای آن شرکت به ارمغان آورد.

همچنین بورس باعث شد تا شرکت بتواند برای رفع نیارهای کوتاه مدت خود، اوراق قرضه منتشر کند. به این ترتیب، اولین بورس اوراق بهادار، محکی بود برای کاپیتالیسم مدرن. تاریخچه شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» در حقیقت ماکتی از آنچه بر سر شرکت‌های پذیرفته در بورس می‌آید، بود:

IPO شرکت، شاهد ۱۵ درصد رشد در قیمت عرضه بود، در حقیقت اولین فرصتی در تاریخ برای سهامداران که بتوانند از IPO منتفع تاریخچه تشکیل بورس گردند.

سهامداران بلند مدت نیز سود سرشاری از محل سرمایه‌گذاری به دست آوردند، به گونه‌ای که ۲۰ سال بعد، قیمت سهام آن ۳۰۰ درصد رشد یافت. ممکن است که بازده چشمگیری به نظر نرسد، اما میانگین سود سالانه شرکت، ۱۸ درصد بود. واضح است که سرمایه‌گذاران در آن زمان به دنبال درآمد بیشتر بودند.

در آن زمان، P/ E ابداع نشده بود و گر چه حساب‌های واقعی شرکت در آن زمان شفاف نبود، اما P/ E این شرکت بسیار پایین و نزدیک به یک بود. ۴ سال پس از تأسیس، شرکت رکورد تخصیص سود به میزان ۷۵ درصد را از خود بجا گذاشت.

اما، هیأت اجرایی شرکت بعداً تحت فشار گرفت و از تمام اهرم و ابزار مهندسی مالی جهت ادامه روند حفظ بازده و سهامداران استفاده نمود. پرداخت سود نقدی به طور چشمگیری جای خود را به اوراق قرضه داد، حتی ادویه‌هایی نظیر فلفل جایگزین پرداخت نقدی گردید.

سپس اولین نشانه‌های «حباب قیمتی» در تاریخ پدیدار شد.

این دوره، ارزش سهام تحت تأثیر دادوستد ابزار آتی به حد انفجار رسید و قیمت سهام شرکت به ۱۲۰۰ درصد نرخ اولیه آن افزایش یافت. در اواخر قرن ۱۸، یعنی نزدیک به ۲۰۰ سال بعد از شروع فعالیت شرکت، نشانه‌های سقوط آن پدیدار گردید.

این شرکت با بدهی ۱۱۰ میلیون گیلدری در موقعیتی قرار گرفت که تنها سهامداران شرکت «انرون» می‌نوانند آنرا درک کنند. دولت هلند وارد ماجرا شد و بدهی‌های آنرا برعهده گرفت. در حالی که تاریخ این شرکت روبه زوال گذاشت، تاریخچه بورس‌های اوراق بهادار اما تازه در ابتدای راه قرار داشت.

در سال ۱۶۹۸، فهرستی از نرخ سهام و کالا توسط شخصی در قهوه خانه‌ای در لندن منتشر شد. داد و ستد در لندن آغاز شده بود و کارگزاران دریافتند که باید هرچه زودتر از «بورس سلطنتی» - مرکز تجارت لندن- خارج شوند. بورس سلطنتی مرکز داد و ستد اقلام فیزیکی یعنی کالاهایی که از بندر (لنگرگاه لندن) وارد می‌شد، بود، اما طبیعی است که به دلیل روند رو به رشد حجم قراردادها و نیز پول در گردش، نیاز به «سهام» امری اجتناب ناپذیر تلقی گردید.

بعداز خروج از بورس سلطنتی، کارگزاران به خیابان‌ها و قهوه خانه سرازیر شدند. عجیب اینکه در دوره مدرن، بورس سلطنتی اکنون به کلکسیونی از بوتیک‌ها تبدیل شده بود. این امر، پیروزی شیرینی برای بازاری که از حافظه بلند مدت برخوردار نبود، به شمار می‌رفت.

این «بورس اوراق بهادار به شکل آزاد» نزدیک به یک قرن تا سال ۱۷۷۳ ادامه یافت و از اولین نشانه‌های انقلاب صنعتی که اولین فراز و فرود مالی بریتانیا را به ارمغان آورد، و به نام «حباب دریای جنوب» شناخته شد - فراتر رفت.

۵۰ سال بعد، اولین بورس اوراق بهادار لندن به وجود آمد. جای تعجب نداشت که این بار هم این مکان در یک قهوه‌خانه و در طبقاتی در منطقه تجاری باشد. این بورس جدید اوراق بهادار لندن، نقش مهمی در انقلاب صنعتی بریتانیا ایفاد نمود و ماهیت «اوراق بهادار» در سطح اروپا و ایالات متحده فراگیر شد.

اما تا سال ۱۸۰۱ هیچگونه مقررات یا عضویت رسمی در بورس اوراق بهادار لندن مشاهده نشد. درحالی که بزرگترین گام‌های تغییر در تاریخ دنیا به وقوع می‌پیوست، هنوز تعدادی اعتقاد داشتند که خرید وفروش سهام امری غیر اخلاقی و شیطانی محسوب می‌شود.

هم زمان با انتشار فهرست ابزارهای مالی در قهوه‌خانه ای در لندن، کارگزاران سهام در زیر درختی در خیابان وال استریت نیویورک جهت دادوستد سهام، نشست ترتیب دادند. وال استریت، یک دیوار مستحکم در نیویورک بود که به هرعلتی توسط هلندیان بنا شده بود. در سال ۱۷۹۲، ۲۴ کارگزار سهام قراردادی را امضا نمودند که بعدها «هیأت سهام و بورس نیویورک» - شرکتی که بعدها به بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) تبدیل شد- جایگزین تاریخچه تشکیل بورس آن گردید.

قرار دادن «باتن وود(Buttonwood)» نه تنها پیدایش بورس اوراق بهادر نیویورک را باعث گردید بلکه شاهد انکار ناپذیری مبنی بر توسعه ایالات متحده و تبدیل آن به یک ابرقدرت اقتصادی محسوب شد. جالب است که وال استریت در کنار دیگر سمبل ایالات متحده یعنی آسمان‌خراش‌ها، به عنوان نماد قدرت و پول این کشور به شمار می‌رود.

امروزه نقش بورس‌های اوراق بهادار در اقتصاد جهان غیرقابل انکارند. شاید محققین نیز هیچگاه تصور نمی‌کردند که کاری که شرکتی در ۴۰۰ سال پیش ابداع نمود، سراسر دنیا را دربرگیرد.

پیدایش اولین بورس اوراق بهادار را می‌توان به تشکیل آن در انگلستان، فرانسه و هلند در قرن ۱۸ نسبت داد، در حالی که اقتصاد در ایالات کشور نوپای آمریکا به شدت تحت کنترل بریتانیا قرارداشت. تا اینکه اولین بازار حراج غیر رسمی در سال ۱۷۵۲ در نیویورک تأسیس و در سال ۱۷۹۲ با امضای قرارداد بین کارگزاران، بورس اوراق بهادار نیویورک رسماً معرفی گردید، نهادی که بی شک قلب اقتصاد جهان در آن می‌تپد.