مدیریت ریسک در سرمایه گذاری و تمام چیزهایی که باید درباره آن بدانید
سرمایهگذاری و کسب درآمد یک مسیر پر از چالش، موفقیت و شکست است. بنابراین اگر اهل تجارت هستید، باید خودتان را برای قدم گذاشتن در این مسیر آماده کنید. برای موفقیت در سرمایهگذاری باید به همان اندازه که به دانش تجارت نیاز دارید، جسارت ریسکپذیری هم داشته باشید. اما مرز موفقیت و شکست در مبحث ریسکپذیری بسیار باریک است و نتیجه نهایی با تصمیمگیریهای کوچک رقم میخورد. بنابراین مدیریت ریسک در سرمایه گذاری یک هنر است. هنری که شما را به سمت سودهای آنی هدایت میکند و تا حد ممکن از ضرر دور نگه میدارد. در این مطلب از مجله لندو قصد داریم که از ترفندهای مدیریت ریسک در سرمایه گذاری صحبت کنیم تا هدفمندتر بتوانید سودتان را افزایش دهید.
آشنایی با انواع ریسک در سرمایهگذاری
طبق آنچه گفتیم، ریسک بخش جدانشدنی از سرمایهگذاری پربازده است. تفاوت یک سرمایهگذار حرفهای با یک معاملهگر ناآشنا به بازار سرمایه، در پذیرش و نحوه مدیریت ریسک در سرمایه گذاری مشخص میشود. حرفهایها با کمک ابزارها و ترفندهای به موقع، ریسک سرمایهگذاری را کاهش میدهند و آن مدیریت ریسک مالی چیست؟ مدیریت ریسک مالی چیست؟ را به سود تبدیل میکنند. برای آنکه بهعنوان یک معاملهگر بتوانید خطرهای یک معامله را مدیریت کنید، پیش از هر چیز باید با انواع ریسکهای مرسوم در سرمایه گذاری در بورس و دیگر بازارهای مالی سرمایهگذاری آشنا شوید. به همین منظور، در ادامه به سراغ معرفی ریسکهای سیستماتیک و غیر سیستماتیک رفتهایم.
ریسک سیستماتیک چیست؟
در بازارهای مالی به ریسکهایی سیستماتیک میگویند که نتیجه آن در کل نظام اقتصادی تأثیرگذار است. بنابراین در بازاری مثل بورس، همه سهامهای موجود مشمول ریسک سیستماتیک میشوند. به زبان سادهتر زمانی که با تورم، رکود اقتصادی در کشور، کم و زیاد شدن میزان بهره، اتفاقات غیرمنتظرهای مثل جنگ و… روبهرو هستیم، این اتفاقات روی کل نظام اقتصادی تأثیر دارند، بنابراین به آنها ریسکهای سیستماتیک میگویند. پس وقتی بحران اقتصادی بهوجود میآید با یک خطر سیستماتیک روبهرو هستیم و دیگر باید با نگاهی کلی آن مدیریت کنیم.
ریسک غیر سیستماتیک به چه معناست؟
ریسک غیر سیستماتیک، همانطور که از نامش پیداست، دیگر روی کل سیستم اقتصادی مؤثر نیست. این ریسکها مختص به یک شرکت یا سهام یک واحد صنعتی است. بنابراین فراگیر نیست و در مقیاس کوچکتر باید بررسی شود. گاهی به دلیل وضعیت بازار ممکن است سهام یک شرکت خاص افت کند و به قیمت پایینی برسد. در واقع وضعیت بازار فقط روی این سهام مؤثر بوده است و ربطی به سهام دیگر واحدها ندارد. مثلاً تغییر قیمت مواد اولیه کارخانههای تولید یا تغییر نرخ هزینه واردات یک کالای پرمصرف، نمونههایی از ریسکهای غیر سیستماتیک هستند.کسی که بازار را خوب بشناسد و از رشد دوباره سهام خاطر جمع باشد، در چنین مواقعی میتواند با بررسی درست موقعیت و با شناسایی بهترین زمان معامله در بورس به سراغ خرید سهام شرکت مورد نظر برود تا در روزهای آتی یک سود کلان بهدست آورد.
منظور از مدیریت ریسک در سرمایه گذاری چیست؟
اصولاً سرمایهگذاری با ریسک همراه است و با موفقیت و شکست تعریف میشود. بنابراین کسی که اهل سرمایهگذاری باشد، خوب میداند که برای رسیدن به سودی بیشتر از رقبا باید بیشتر هم ریسک کند. در واقع در صورت عدم پذیرش ریسک، باید به سودهای ثابت بسنده کند و تنها در سرمایهگذاریهایی شرکت کند که حداقل سود ممکن را دارد. بنابراین ریسک در سرمایهگذاری به این معنی است که سرمایهگذار بپذیرد، با یک خرید و فروش ممکن است به سود مدیریت ریسک مالی چیست؟ کلان برسد، اما در عین حال احتمال شکست هم وجود دارد. وقتی صحبت از مدیریت ریسک در سرمایه گذاری میشود، منظورمان هدایت این ریسکها به سمت موفقیت و کاهش احتمال شکست است.
در نگاه کلیتر مدیریت ریسک در سرمایهگذاری در سه مرحله شناسایی ریسک، میزان تأثیر و برنامهریزی استراتژیک خلاصه میشود. برای این کار باید پیش از هر اقدامی ریسکهای پرسود و در عین حال قابل کنترل را بشناسیم و میزان ضرر احتمالی آن را بسنجیم. بعد از شناسایی و انتخاب بهترین موقعیتهای قابل کنترل، باید اهمیت هر ریسک را هم بررسی کنیم . حالا لازم است که هر کدام از پیشنهادهای ریسکی را با توجه به احتمال موفقیت درجهبندی کنیم. در مرحله آخر باید به سراغ یک برنامه استراتژیک برویم تا بتوانیم میزان ریسک و در نتیجه احتمال شکست را کم کنیم. در واقع هرچه بهتر بتوانیم موقعیت را مدیریت کنیم و خیالمان از میزان بازدهی راحتتر باشد، پرجرئتتر میتوانیم به سراغ خرید و فروشهای پرسودی برویم که هر سرمایهگذاری خطر نزدیک شدن به آن را به جان نمیخرد.
استراتژیهای کلی برای مدیریت ریسک
یکی از مهمترین مراحل مدیریت ریسک سرمایه گذاری در فرابورس ، بورس یا دیگر تجارتها، تعیین استراتژی است. در این مرحله بعد از ارزیابی کامل شرایط، به ترفندهایی نیاز داریم که بتوانیم میزان زیان را در معامله کمتر و آنها را به سمت سود هدایت کنیم. معاملهگرهای حرفهای، استراتژی خود را بر اساس چند اصول کلی طراحی میکنند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
پذیرش ریسک سیستماتیک
بسیاری از مواقع ریسک به صورت سیستماتیک است. یعنی در خرید و فروش انواع بازارهای مالی تأثیر میگذارد. در واقع به دلیل رکود اقتصادی ناشی از یک اتفاق در کل کشور یا جهان، همه سرمایهگذاریهای مختلف مثل سهام، اوراق بهادار و… با ریسک در معاملات روبهرو هستند. در چنین مواقعی برای تمرکز بهتر و برنامهریزی هدفمندتر، یک معاملهگر حرفهای باید شرایط را بپذیرد و خود را برای عواقب ریسک تجارت آماده کند. این آمادگی دید افراد را بیشتر میکند تا تصمیمهای کاربردیتر بگیرند.
امنیت بیشتر با انتقال ضررهای احتمالی
یکی از نکاتی که برای تنظیم استراتژی در مدیریت ریسک سرمایهگذاری باید در نظر بگیریم، اقداماتی است که با انجام آنها میتوان بخشی از عواقب ریسک را به دیگران واگذار کرد. در واقع گاهی با بستن یک قرارداد شما بخشی از ریسک را به مجموعه دیگری انتقال میدهید؛ در نتیجه در صورت شکست، ضرر کمتری متحمل میشوید. بهعنوان مثال گاهی استفاده از انواع وام یا بیمه میتواند تاحدی در ضرر جبران و مدیریت ریسک به ما کمک کند.
کم کردن ضررهای احتمالی
هر روشی که بتواند زیان را به حداقل برساند، یک ترفند استراتژیک محسوب میشود. اهمیت استراتژی کاهش ضرر، تنها در سرمایهگذاریهای کلان یا خرید و فروش سهام خودش را نشان نمیدهد؛ بلکه در سرمایهگذاریهای کوچک زندگی هم نقش مؤثری دارد. حتی دریافت وام هم نوعی سرمایهگذاری محسوب میشود. در واقع شما ممکن است برای خرید یک ملک، کالای مورد نیازتان یا حتی طلا، بودجه کمی داشته باشید. اگر بخواهید منتظر جمع شدن پولتان بمانید، بدون شک با توجه به تورم موجود در بازار، ضرر بزرگی پرداخت خواهید کرد. چون قیمت آن ملک، کالا یا هر گرم طلا بعد از گذشت مدت زمانی بالا میرود و باید همان کالای قبلی را با قیمتی جدید و گرانتر بخرید. درحالیکه با دریافت به موقع وام، میتوانید در زمان مناسب خرید کنید و پول اضافه پرداخت نکنید.
در مقیاس کوچکتر میتوان وامهای مخصوص خرید کالا را مثال زد. در واقع اگر برای خرید یک کالا به دنبال دریافت وام هستید، اما باید زمان زیادی را صرف پیدا کردن ضامن و فراهم کردن چک ضمانت صرف کنید تا بتوانید این وام را بگیرید، در چنین حالتی احتمال ضرر در خرید کالا بالاست. چون ممکن است به دلیل وقفه افتاده بین زمان درخواست تا زمان دریافت وام، قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند و مجبور شوید هزینه بیشتری را پرداخت کنید. برای جلوگیری از چنین ضررهایی شما به یک وام با سفته بدون ضامن و چک نیاز دارید تا در زمان کوتاهی، پیش از افزایش قیمت کالا بتوانید آن را دریافت کنید. بنابراین با انتخاب یک وام مناسب میتوانید مدیریت ریسک در سرمایه گذاری کوچکی مثل خرید کالا را هم به خوبی عهدهدار شوید.
روشهای مدیریت ریسک در سرمایه گذاری
با توجه به نگاه کلی که باید در استراتژی داشته باشیم، میخواهیم به سراغ چگونگی مدیریت ریسک در بازارهای مالی مهمی مثل سهام برویم و از روشهای اصلی برای کنترل ریسک در بورس بگوییم. برای همین پیش از هرچیز به سراغ محاسبه حد ضرر میرویم تا بتوانیم یک خط قرمز برای معاملات سهام ایجاد کنیم. با کمک این حد میتوانید ریسک خرید مدیریت ریسک مالی چیست؟ و فروش سهام را کنترل کنید. در واقع اگر قیمت سهام از عدد حد ضرر هم کمتر شود، برای کاهش ریسک باید زودتر به فکر فروش آن باشید.
کار دیگری که لازم است انجام دهید، ایجاد چند سبد سرمایهگذاری است. این سبدهای سرمایهگذاری باید تا حد ممکن ریسک غیر سیستماتیک کمی داشته و از سهام چند صنعت مختلف تشکیل شده باشند. حتی مدیریت ریسک مالی چیست؟ لازم است که به سراغ صندوقهای درآمد ثابت یا سرمایهگذاریهای مرتبط با طلا هم بروید تا پشتوانهای برای کنترل ضررهای احتمالی ناشی از خرید و فروش دیگر سهامها در بورس داشته باشید. در واقع داشتن سبدهای متنوع باعث ایجاد تعادل میشود. یعنی ممکن است که یک سهام دچار افت ارزش شود، اما بالا رفتن قیمت سهام دیگر، این زیان را جبران میکند. همچنین سرمایهگذاری در صندوقهای بدون ریسک و درآمد ثابت، با یک سود همیشگی همراه است. این سود پشتوانه خوبی برای جبران ضررهای ناشی از ریسکپذیری محسوب میشود.
بهعنوان توصیه آخر برای مدیریت ریسک در سرمایه گذاری، پیشنهاد میکنیم زمانی به سراغ خرید و فروش در بورس بروید که این بازار رونق بالایی دارد و سهامها رشد صعودی پیدا کردهاند. در دورههایی که بورس روند صعودی دارد، بیشتر سهامها سودآوری بالایی دارند و کنترل ریسک معاملات به دلیل کاهش احتمال زیان بسیار راحتتر است.
بیشتر بدانید تا حرفهایتر باشید
دنیای تجارت هر روز شما را با چالش جدیدی روبهرو میکند تا به سراغ روشهای تازه سودآوری بروید و تنها به روشهای قبلی در کسب درآمد بسنده نکنید. برای رقابت در بازارهای کلان مالی و قدرت بیشتر در مدیریت ریسک در سرمایه گذاری، باید تا حد ممکن در مورد ابزارهای تجارت اطلاعات بهروزی داشته باشید. یادتان باشد که هرچه بیشتر بدانید، قدرت بالایی در کنترل ریسک خواهید داشت، سود بیشتری بهدست میآروید و در نتیجه مثل یک معاملهگر حرفهای رفتار میکنید. مجله لندو میتواند در مورد انواع بازارهای مالی و روشهای سرمایهگذاری اطلاعات خوبی در اختیارتان قرار دهد تا با دانش بیشتر وارد دنیای تجارت شوید. لندو یک سامانه مالی است که با وارد شدن به صفحه خرید قسطی میتوان برای تهیه انواع کالا و خدمات به صورت آنلاین از آن وام دریافت کرد. این وام بدون چک و ضامن و تنها با ارائه سفته داده میشود و سقف آن ۲۰ میلیون تومان است.
سوالات متداول
۱ـ مدیریت ریسک در سرمایه گذاری چیست؟
توانایی کنترل ریسک و کاهش زیان، یک معامله را به سمت موفقیت هدایت میکند و از درصد شکست آن کم میکند. به مجموعه مراحلی که برای رسیدن به این هدف برنامهریزی میشود، مدیریت ریسک در سرمایه گذاری گفته میشود.
۲ـ تفاوت ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک در چیست؟
ریسک سیستماتیک ناشی از یک اتفاق در سطح گسترده کشور یا جهان است که تمام سرمایهگذاران یک بازار مالی با آن روبهرو میشوند. اما ریسک غیر سیستماتیک مختص یک سهام و صنعت خاص است. بنابراین ناشی از یک بحران کلی در نظام اقتصادی نیست.
۳ـ حد ضرر چه تأثیری در مدیریت ریسک دارد؟
حد ضرر خط قرمز معاملات را مشخص میکند. به این صورت که اگر قیمت یک سهام از عدد حد ضرر کمتر شد، معاملهگر باید برای فروش آن اقدام کند.
ریسک مالی چیست؟ انواع ریسک مالی که باید آنها را بشناسیم (بخش اول)
دوری از ریسک در بازارهای مالی، ممکن نیست. ریسکهای مالی متعددی بر سر راهمان در زندگی سبز میشوند که باید با آنها روبهرو شویم. برای مثال با داشتن یک خانواده، کسب درآمد و سرمایهگذاری پولمان، ناگریز خودمان را در معرض چند گونه از ریسکهای مالی قرار میدهیم که گاهی حتی از وجودشان بیخبریم. درک مفهوم ریسک مالی (Financial Risk) و تأثیر هر یک از گونههای مختلف ریسک بر زندگی، کمک خوبی است در برابر حفاظت از ریسک احتمالی از دست پول یا دیگر فرصتها.
ما نمیتوانیم این ریسکها را از بین ببریم اما می توانیم آنها را کاهش دهیم و یا کنترل کنیم. برای انجام این کار ابتدا باید انواع ریسک را بشناسیم و سپس برای غلبه بر آنها برنامه ریزی کنیم. در بخش اول این مقاله قصد داریم تا گونههای مختلف ریسک مالی را برایتان معرفی کنیم و مقداری به کلیات مفهوم ریسک مالی میپردازیم و در بخش دوم موضوع را با نحوه ارزیابی میزان ریسک پذیری خودمان با بیان مفاهیم ریسکپذیری و ظرفیت ریسک دنبال میکنیم و انواع دیگری از ریسک مالی را توضیح میدهیم که امکان مواجهه با آنها در زندگی برایمان ملموستر است.
ریسک مالی چیست؟
ریسک مالی را میتوان به صورت گونههای مختلف از ریسکهایی که به امور مالیمان مربوط میشوند، تعریف کرد. ریسک مالی به معنای ریسک از دست دادن یا احتمال از دست دادن پول یا داراییهای ارزشمند است. مهم است که بدانیم برخی از ریسکها، توأمان به زندگی و سرمایهگذاری ربط پیدا میکنند. بیایید برای درک بهتر از ریسک مالی، ابتدا در مورد سرمایهگذاری صحبت کنیم.
هدف غایی از ورود به عرصه سرمایهگذاری ساخت ثروت و رشد پولمان در راستای دستیابی بهتر به اهداف مالیمان است. وقتی از سرمایهگذاری صحبت میکنیم، میبایست «از دست دادن پول» را نیز به عنوان یک ریسک کاملا بدیهی در نظر بگیریم. از طرفی، ضرر در سرمایهگذاری تنها روش از دست رفتن پول قلمداد نمیشود؛ بلکه چندین و چند روش برای از بین رفتن پول وجود دارد. به همین خاطر مهم است که از تمام ریسکهایی که در طول زندگی با آنها مواجهیم و گزینههایی که برای محافظت از آنها در اختیار داریم، آگاه باشیم.
دستهبندی ریسکهای مختلف
مفهوم ریسک به چهار دسته اصلی تقسیم میشود:
دستهبندی اول: ریسکهایی که میبایست از آنها دوری کرد؛ یعنی ریسکهایی با نوسانات و شدت تخریب فراوان. صخرهنوردی بدون طناب و باقی تجهیزات مورد نیازش، یک مثال از این نوع ریسک به شمار میرود. اگر بدون تجهیزات به صخرهنوردی روید احتمال آسیب دیدنتان، آن هم از نوع شدید، خیلی زیاد است. برای درمان ضرر جسمانی، باید هزینههای فراوانی انجام دهیم.
دستهبندی دوم: ریسکهایی هستند با نوسان بالا (یعنی ممکن است زیاد تکرار شوند) ولی با شدت تخریب و ضرر کم. برای مثال گم کردن سوئیچ خودرو یا ریختن مایعات رنگی بر روی لباس.
دستهبندی سوم: ریسکهایی که میبایست برایشان جایگزین در نظر گرفت. یعنی ریسکهای با نوسان پایین ولی شدت تخریب بالا. برای مثال ریسک مرگ ناگهانی آن هم در شرایطی که زندگی چندین نفر به امور مالی شما بستگی دارد. در این شرایط اوضاع زندگی چندین نفر ممکن است به هم بریزد.
دستهبندی چهارم: ریسکهایی که میبایست نگاهشان داریم. یعنی ریسکهای با نوسان و شدت تخریب پایین. برای مثال تعویض تجهیزات آسیبدیده ورزشی یا صفحه شکسته گوشیتان با نوع سالمشان.
روشهای دیگر برای طبقهبندی ریسکهای مالی
ریسکها را به اشکال زیر نیز میتوان طبقهبندی کرد:
ریسک خالص: برای رفع این نوع ریسکها عموما به سمت خرید بیمه میرویم. این ریسکها یا موجب ضرر میشوند یا هیچ؛ چیزی بین این دو وجود ندارد. خروجی این دسته از ریسکها چیزی جز ضرر نیست. برای مثال: مرگ، تصادفات رانندگی، آتشسوزی و. .
ریسکهای گمانی: این دسته از ریسکها را میتوان داوطلبانه مرتکب شد؛ که یا سود میدهد یا زیان. تمام ریسکهای گمانی به صورت آگاهانه انجام میگیرند که البته به مانند ریسکهای خالص قابلیت بیمه شدن نیز ندارند. مانند سرمایهگذاری در بازار بورس یا راهاندازی یک تجارت.
ریسکهای موضوعی: این مدل از ریسکها به شیوه درک شخص از آن، بستگی دارند و دست هر شخص برای تفسیر شدت این نوع ریسکها باز است.
به این مثال توجه کنید: لوک و مایلی به شهر ساکرامنتو ایالت کالیفرنیا مهاجرت میکنند. همکار لوک به او گفته بود که پلیسهای این شهر حواسشان به سرعت غیر مجاز خودروها هست و همه رانندگان متخلف را جریمه میکنند. به همین دلیل، لوک برای خودرویش یک دستگاه هشداردهنده سرعت میخرد؛ زیرا به این درک رسیده که خودرویش در خطر (ریسک) جریمه شدن به علت سرعت بالا قرار دارد؛ در حالیکه همسرش، مایلی، هیچ کاری در این زمینه انجام نمیدهد؛ زیرا از نظر او ریسک خاصی به حساب نمیآید.
ریسکهای عینی: ریسک عینی ریسکی است که قابلیت بیمه شدن ندارد و احتمال ضرر در آن را میتوان تخمین زد. این ریسکها قابلیت اندازهگیری و کمیتبندی دارند. یک اندازه خاص در هنگام انجام این ریسکها وجود دارد که مقدار ریالی ضرر آن را میتوان حساب کرد.
به این مثال توجه کنید: انتشار ارقام جریمههای سرعت غیرمجاز بر حسب تعداد گواهینامههای موجود در شهر ساکرامنتو، میتواند ریسک موضوعی مطرح شده توسط همکار لوک را در مثال قبل، تأیید یا تکذیب کند.
شما چقدر به این ریسکها در زندگی خود توجه میکنید؟
ریسکهای سرمایهگذاری
سرمایهگذاری در بازار سرمایه با دو نوع ریسک سیستماتیک و غیرسیتماتیک مواجه خواهد داشت. ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک، مفاهیمی تخصصی هستند که آشنایی با آنها و مدیریت کردنشان، نیاز به تخصص و دانش مالی بالایی دارد. در ادامه توضیح بیشتری در این باره میدهیم.
ریسک سیستماتیک ریسکی است که بر کل بازار تاثیر میگذارد و منحصر به یک صنعت یا سهام خاص نیست. ریسکهای سیستماتیک حاصل عواملی کلانی چون تحریم، جنگ، تورم و . می توانند باشند. به همین دلیل، به ریسکهای سیستماتیک، ریسکهای غیرقابل حذف نیز میگویند زیرا سرمایهگذار قادر به حذف یا کنترل آن نیست. سرمایهگذاری تمام پول در تنها یک محل، ریسک سیستماتیک را افزایش میدهد. سرمایهگذار میتواند با سرمایهگذاری در چندین محل متفاوت، مانند املاک و اوراق مشارکت، آن را کاهش دهد و بهتر از سرمایهاش محافظت کند. یکی دیگر از راههای کنترل مدیریت ریسک مالی چیست؟ ریسک سیستماتیک این است که سرمایهگذار، ریسک سرمایهگذاری مورد نظر خود را که با ریسک کل بازار مقایسه کند و ببیند که سرمایهگذاری او در مقایسه با بازار چه میزان بیثباتتر و پر نوسانتر است.
ریسکهای غیرسیستماتیک مربوط به کل بازار نیستند و منحصر به یک شرکت یا سهام خاص هستند. این ریسکها همچنین به ریسکهای چندگانهساز نیز معروف است؛ یعنی استفاده از یک سبد سرمایه گذاری و متنوع سازی آن میتواند ریسک سرمایهگذاری را به پایینتر حد ممکن رساند.
علاوه بر این انواع ریسک مطرح شده، ریسک های مالی مهم دیگری نیز وجود دارد که احتمال دارد در زندگی با آنها مواجه شویم. برای آشنایی با انواع دیگر ریسک مالی و همچنین اشنایی با نحوه ارزیابی خودمان در مواجهه با ریسک مالی بخش دوم این مطلب را بخوانید.
ریسک مالی چیست؟ انواع ریسک مالی که باید آنها را بشناسیم (بخش دوم)
در بخش پیشین، به تعریف مفهوم ریسک مالی پرداختیم و به طور مختصر، ریسکهای مختلفی را که افراد در زندگی با آنها مواجه میشوند، شرح دادیم. در این بخش از مقاله، به نحوه ارزیابی ریسک میپردازیم و همچنین اشکالی دیگری از ریسک مالی مانند ریسک تورم، بی پولی، مرگ زود هنگام و ریسک نقدینگی و ربط آنها به مدیریت مالی شخصی را بررسی میکنیم.
ارزیابی ریسک به چه صورت انجام میگیرد؟
در مورد سرمایهگذاریهای شخصی و ارزیابی ریسک در این سرمایهگذاریها باید به دو نوع مفهوم دقت کنیم: تحمل ریسکپذیر و ظرفیت ریسکپذیری.
ریسک پذیری یا تحمل ریسک
به حداکثر ریسکی که یک سرمایهگذار با آن مدیریت ریسک مالی چیست؟ راحت باشد، یا درجهای از عدم ثباتی که یک سرمایهگذار قادر یامایل به تحمل آن است، ریسک پذیری یا تحمل ریسک میگویند. به عبارت دیگر، میزان نوسان سرمایهگذاریای که یک شخص میتواند از پس آن برآید و خواب شب را از او نگیرد تحمل ریسک پذیری او گفته میشود. ریسکپذیری عموما به سن، میزان درآمد، اهداف مالی، سبک زندگی فعلی و شرایط خانوادگی بستگی دارد. معمولا هر چه سن فرد بالاتر میرود از درجه تحمل ریسکپذیری او کاسته میشود. در سرمایه گذاری ها باید این ویژگی را در خود بشناسیم. هر چه ریسکپذیری کمتری داشته باشیم باید به سرمایه گذاریهای ایمن تر روی بیاوریم.
ظرفیت ریسکپذیری
مقدار ریسکی که هر سرمایهگذار برای رسیدن به اهداف مالی خود «میبایست» آن را بپذیرید، ظرفیت ریسکپذیری میگویند. نرخ سود مورد نیاز برای رسیدن به اهداف مالی را میتوان با دو فاکتور «چشمانداز زمانی» و «درآمد موردنیازش» تخمین زد. سپس، نرخ سود به سرمایهگذار نشان میدهد که چطور نوع سرمایهگذاری و ریسک مناسب حال خود را انتخاب کند. هر چه پول بیشتری در اختیارمان باشد ریسک کمتری برای رسیدن به اهدافمان نیاز خواهیم داشت. به همین دلیل است که میزان پسانداز برای آینده مالی هر شخص بسیار حیاتی است.
ریسکهای مالی چطور به شخص ربط پیدا میکند؟
تا به اینجا درک مناسبی از ریسک مالی، نحوه دستهبندی آن، و انواع ریسکهایی که به سرمایهگذاری ربط دارند، پیدا کردیم؛ اکنون بد نیست که با تمرین و ممارست، این ریسکهای مالیای که همیشه با آنها سر و کار داریم را بشناسیم و بهتر درکشان کنیم. چند مورد از ریسکهایی که برای اطمینان جهت چیدن برنامه مالی دقیق میبایست توجه ویژهای به آنها داشته باشیم، عبارتند از:
بیپول شدن
متأسفانه افراد بسیاری در دام این ریسک میافتند. بسیاری از مردم در حالی وارد سالهای طلایی بازنشستگی میشوند که هیچ پساندازی را مناسب حال زندگیشان کنار نگذاشتهاند. به همین خاطر مهم است که عمل پسانداز را از سن کم شروع کنیم و مطمئن شویم که پساندازمان برای باقی زندگی کافی است. همچنین میبایست پولمان را سرمایهگذاری کنیم و با افزایش سالبهسال پولمان، خود را به اهداف مالیمان نزدیک و نزدیکتر کنیم.
مرگ زودهنگام
شاید کمی بیرحمانه به نظر بیاید اما این یک ریسک بسیار واقعی است که میبایست آن را جدی گرفت. دو ریسک در مورد مرگ زودهنگام وجود دارد. اول آن که در شرایطی بمیریم که هنوز افراد دیگری باشند به ما وابستگی مالی دارند. این ریسک را با خرید بیمه عمر میتوان از بین برد.
دومین ریسک مربوط به مرگ زودهنگام این است که فرصت لذت بردن از سرمایه و سختکوشی خود را از دست بدهیم. همه باید به خاطر داشته باشیم که میبایست میان خرج و پسانداز پولمان تعادل برقرار مدیریت ریسک مالی چیست؟ کنیم. اگر امروز به خودمان زجر بدهیم، تمرکز به فردا هیچ منطقی برایمان نخواهد داشت. هیچ تضمینی وجود ندارد که تا فردا زنده بمانیم؛ بنابراین میبایست از امروز خود نهایت استفاده را ببریم و در عین حال میبایست در مسیر اهداف آیندهمان نیز حرکت کنیم.
ریسک سرمایهگذاری
بالا و پایینهای بسیاری در مسیر سرمایهگذاری وجود دارد. به یاد داشته باشید که ریسک بالاتر نوید سود بالاتر نیز میدهد. وقتی این حقیقت را بفهمیم، میتوانیم از آن به نفع خودمان استفاده و پول بیشتری برای آیندهمان دست و پا کنیم.
همانطور که قبلتر اشاره کردیم، برای چیدن یک برنامه سرمایهگذاری درست و پایبند ماندن به آن، میبایست تحمل و ظرفیت ریسکپذیری خود را بهخوبی درک کنیم. توجهات ویژه به برنامه سرمایهگذاریمان بهایی است که باید بپردازیمشان؛ همچنین استراتژی کلی سرمایهگذاریمان، و تسلطی که میبایست در هنگام بالا و پایینها داشته باشیم نیز همگی مهم هستند.
ریسک تورم
هیچکس از شر این ریسک در امان نیست. قدرت خرید اسکناسهایمان هر سال کمتر و کمتر میشوند. دیگر همه میدانند که با مقدار پول مشابه نمیتوان مقدار اجناس مشابه پارسال را خرید.
به عبارت دیگر، برای محافظت در برابر این ریسک میبایست خیال خود را راحت کنیم که پولمان در جایی سرمایهگذاری شده و رشد میکند. اگر اینطور نباشد، هر سالی که میگذرد (به خاطر تورم) ضرر میدهیم. حتی سالهایی که نرخ تورم پایین باشد نیز نباید این ریسک را به جان بخریم؛ چون هر سال داریم به بازنشستگیمان نزدیکتر میشویم. سرمایهگذاری به همین دلیل بسیار مهم است.
ریسک نقدینگی
ریسک نداشتن پول کافی برای روز مبادا را ریسک نقدینگی میگویند. پسانداز روز مبادا یک ابزار مالی بهشدت مهم و حیاتی است. میبایست به اندازه هزینههای حداقل ۳ تا ۶ ماه زندگیمان پسانداز داشته باشیم تا بتوانیم از خود و داراییهایمان در برابر شرایط غیر قابل پیشبینی محافظت کنیم. اگر در حال حاضر صاحب تجارت هستید یا در بخش املاک سرمایهگذاری کردهاید، داشتن یک مقدار نقدینگی اضافه برای هزینههای غیر قابل پیشبینی به نظر ابزار مالی مهم نمیآید. اما شک نکنید که برای موفقیت در درازمدت شدیدا حیاتی است.
پیشروی با مدیریت ریسک مالی
نمیتوان منکر ریسک در زندگی شد. ریسکهای متعددی بر سر راهمان قرار میگیرند و ما را مجبور به اتخاذ تصمیمات مالی دشوار میکنند. به همین دلیل بسیار مهم است که از خود در برابر تمام ریسکهایی که وارد زندگی مالیمان میشود مراقبت کنیم. خبر خوب این است که چندین روش برای جلوگیری از ریسک وجود دارد؛ مانند برپایی یک نقشه مالی دقیق و کنار گذاشتن پسانداز روز مبادا. با این روشها میتوانیم خودمان را در برابر ریسکهای ریز و درشت زندگی بیمه کنیم.
به علاوه، با اتخاذ بیمه مناسب و استراتژیهای مدیریت ریسک میتوانیم از امور مالی آینده خود و خانوادهمان در برابر انواع ریسکها بهتر مراقبت کنیم. بهترین استراتژی مبارزه با ریسک مالی، به وسیله داشتن یک برنامه مالی دقیق تعریف میشود.
ریسک و انواع آن
بانک ها و موسسات مالی در سراسر دنیا و در اقتصاد های گوناگون کشور ها، به عنوان ارکان مهم و اثر گذار در انواع فعالیت های اقتصادی و بازرگانی شناخته می شوند.
اکثر اشخاص برای سپرده گذاری یا استقراض وجه نقد، با این نوع از نهاد ها سر و کار دارند و همچنین در کنار آن، دولت و مراجع نظارتی مالی، با ایجاد رابطه نزدیک با این موسسات، در صدد تثبیت سیاست های پولی و مالی و کسب اعتماد از توانایی و اثر بخشی مقرراتی که برای تامین سلامت اقتصادی و مالی جامعه وضع شده، می باشند.
در این بین، شناسایی انواع ریسک و خطراتی که عملیات گوناگون بانک ها و موسسات اعتباری را تحت شعاع خود قرار می دهد، یکی از ابزار هایی است که مدیریت ارشد می تواند با استفاده از آن، از وقوع خطرات احتمالی جلوگیری نموده و یا دامنه آسیب رسانی آنها را تا میزان قابل قبولی کاهش دهد که تحت عنوان مدیریت ریسک مورد استفاده قرار می گیرد.
مفهوم ریسک:
در واقع می توان گفت که ریسک ها حاصل از قرار گرفتن نهاد های مالی در برابر عدم قطعیت ها و عدم اطمینان از نتیجه رخداد ها می باشند. برخی مواقع می توان به کمک تحلیل های آماری، احتمال وقوع هر یک از نتایج محتمل را برآورد نموده و پیامد های آن را تا حدی پیش بینی کرد.
کاملا واضح و مشخص است که هر اندازه این بررسی ها جزئی و دقیق تر باشند و جنبه های مختلف را در نظر گرفته بگیرند، نتایج به دست آمده از فضای عدم اطمینان مطلق به سمت عدم اطمینان های نسبی حرکت خواهد نمود.
ماهیت و اثر ریسک:
اثر ریسک دارای سه نوع ماهیت متفاوت زیر می باشد:
- ریسک کوتاه مدت: این نوع ریسک به ریسک ناشی از عملیات و فعالیت ها مرتبط است.
- ریسک میان مدت: این نوع ریسک به تاکتیک های شرکت مرتبط است.
- ریسک بلند مدت: این نوع ریسک به استراتژی های کلی شرکت مرتبط است.
مدیریت ریسک:
اصطلاح مدیریت ریسک در تمامی کسب و کار ها شامل روش ها و فرآیند هایی می باشد که سازمان ها به منظور مدیریت انواع ریسک و استفاده از فرصت هایی که منجر به دست یابی به اهداف خاص بیزینس خاص خود استفاده می کنند.
بنابراین می توان گفت که مدیریت ریسک سرمایه گذاری به عنوان یکی از اصلی ترین زیر شاخه های مدیریت ریسک هم در سطح جزئی و هم در سطح کلی قابل استفاده است.
موسسه مشاوران مطالعه مقاله ارزیابی ریسک را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.
مدیریت ریسک و انواع آن
انواع ریسک:
در حالت کلی دسته بندی های مختلفی برای انواع ریسک در منابع گوناگون ارائه شده است که یکی از آنها، ریسک های تجاری (Business Risk) و ریسک های غیر تجاری (Non-Business Risk) می باشد.
ریسک های تجاری، به ریسک هایی گفته می شود که یک بنگاه یا کسب و کار، کاملا به آن واقف است و از آن برای ایجاد مزیت رقابتی و ایجاد ارزش برای سهامداران استفاده می نماید، در حالی که ریسک هایی که کسب و کار کنترلی روی آنها ندارد، ریسک های غیر تجاری نامیده می شود.
ریسک های مالی (Financial Risks) در گروه ریسک های تجاری قرار دارند که از زیان های احتمالی در بازار های مالی ناشی می شوند.
ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک:
دسته بندی دیگری از انواع ریسک که به طور خاص روی ریسک های مالی تعریف می شود، عبارت است از ریسک های سیستماتیک (Systematic Risks) و ریسک های غیر سیستماتیک (Nonsystematic Risks).
ریسک های سیستماتیک یا تنوع ناپذیر (Nondiversifiable Risks) عبارتند از ریسک هایی که تمامی اوراق بهادار را تحت تاثیر خود قرار می دهند.
انواع ریسک سیستماتیک:
- ریسک نرخ بهره
- ریسک تورم
- ریسک نرخ ارز
- ریسک سیاسی
- ریسک بازار
ریسک های غیر سیستماتیک یا اصطلاحا تنوع پذیر (Diversifiable Risks) آنهایی هستند که بر یک یا چند نوع اوراق بهادار اثر گذار می باشند.
انواع ریسک غیر سیستماتیک:
- ریسک های اعتباری
- ریسک های تجاری
- ریسک های مالی
- ریسک های نقدینگی
- ریسک های عملیاتی
درواقع مطابق دسته بندی فوق، ریسک کلی یک دارایی یا یک کسب و کار به صورت زیر در نظر گرفته می شود:
ریسک های قابل اجتناب (غیر سیستماتیک) + ریسک های غیر قابل اجتناب (سیستماتیک) = ریسک کلی
و از آنجایی که عوامل سیستماتیک از شرایط کلی بازار و عوامل غیر سیستماتیک از شرایط خاص یک کسب و کار ناشی می شوند، می توان گفت:
ریسک کلی یک دارایی = ریسک های مختص شرکت + ریسک های بازار
همان گونه که پیش تر بیان شد، ریسک های مختلفی در دل ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک وجود دارد که شرح آنها در منابع مختلف ارزیابی و مدیریت ریسک گنجانده شده است.
در این میان چهار ریسک اصلی موجود هستند که تاثیر گذاری بیشتری نسبت به بقیه دارند و در بحث اندازه گیری و مدیریت ریسک نقش پررنگ تری را ایفا می کنند که در ادامه مطلب به آنها پرداخته شده است.
ریسک های بازار:
ریسک بازار، به ریسک های زیان ناشی از حرکات یا نوسانات غیر منتظره در قیمت ها یا نرخ های بازار گفته می شود.
در حالت کلی نمی توان ریسک بازار را از ریسک هایی هم چون ریسک اعتباری و عملیاتی تفکیک نمود زیرا گاهی اوقات این ریسک ها، خودشان منشا ایجاد ریسک بازار هستند.
ریسک های اعتباری:
این نوع، ماحصل این رویداد هستند که طرف قرارداد، نخواهد یا نتواند به مواردی که در قرارداد به آنها متعهد شده است، عمل نماید.
تاثیر ریسک های اعتباری با هزینه جایگزینی وجه نقد ناشی از نکول (Default) طرف قرارداد سنجیده می شود.
این ضرر شامل احتمال نکول (Probability of Default)، مبلغ تحت نکول (Exposure at Default) و نرخ بازیافت (Recovery Rate) می شود.
به بیان دیگر می توان گفت که ریسک های اعتباری، ضرر های محتملی هستند که در اثر یک رخداد اعتباری اتفاق افتاده باشند، که رخداد اعتباری نیز زمانی که توانایی طرف قرارداد در انجام تعهداتش تغییر کند، اتفاق می افتد.
علاوه بر این، ریسک اعتباری شامل ریسک دولت ها زمانی که روی نرخ های برابری ارز اعمال نظر می کنند نیز می گردد.
موسسه مشاوران مطالعه مقاله ریسک شرکت های حسابداری را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.
ریسک های اعتباری
ریسک های نقدینگی:
ریسک های نقدینگی در حالت کلی دو صورت دارند:
ریسک نقدینگی دارایی یا Asset Liquidity Risk:
ریسک نقدینگی دارایی که گاه با عنوان ریسک نقدینگی بازار-محصول نیز نامیده می شود زمانی که معامله با قیمت رایج بازار قابل انجام نباشد، ظاهر شده و بین طبقات دارایی های مختلف در زمان های متفاوت، نسبت به شرایط بازار می تواند تغییر کند.
ریسک های نقدینگی تامین مالی یا Funding Liquidity Risk:
که ریسک جریان وجه نقد (Cash Flow Risk) نیز نامیده می شود، به ناتوانی پرداخت تعهدات بر می گردد، که می تواند به نقد کردن سریع و تبدیل ضرر روی کاغذ به ضرر واقعی، منجر شود.
ریسک های عملیاتی:
ریسک عملیاتی همان گونه که از نامش مشخص است، ناشی از اشتباهات و خطا های فنی حین عملیات کسب و کار است.
اشتباهات مدیریتی، فقدان تجربه و دانش کافی از حوزه کسب و کار، نقص در اطلاعات، مشکل در پردازش داده ها و معاملات و غیره، همگی می توانند سر منشا ریسک های عملیاتی تلقی شوند.
باید توجه داشت که عواقب ریسک عملیاتی اما تنها مختص فرآیند های عملیاتی کسب و کار نخواهد بود و گاه منجر به ریسک های اعتباری و بازار نیز می تواند گردد.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله کشف تقلب را به شما پیشنهاد می کنیم.
مدیریت ریسک و سرمایه چیست؟
احسان والیان
- اشتراکگذاری
یکی از شایعترین و معروفترین جملات در مدیریت ریسک و سرمایه گذاری این است که «تمام تخم مرغهایمان را در یک سبد نگذاریم.». این نکته مهم در مدیریت ریسک در سرمایه گذاری را میتوان با انجام تنوع در سرمایه گذاری رعایت مدیریت ریسک مالی چیست؟ کرد.
در جهانی زندگی میکنیم که ریسکهای بالقوه بسیاری را در خود جا داده است. از ساختن یک خانه که با ریسک زلزله تهدید میشود تا سرمایهای که در یک بازار قرار میدهیم و خطر سقوط و نزول قیمت آن را تهدید میکند. هر کدام از ریسکها درجات مختص به خود را دارند و هیچ کدام شبیه به دیگری نیست. بعضی از مدیریت ریسک مالی چیست؟ ریسکها به ندرت از حالت بالقوه به حالت بالفعل در میآیند و زیاد نگرانشان نیستیم. اما ریسکهایی که همیشه به چشم میآیند و نیاز به مدیریتشان داریم بیشتر مربوط به سرمایه و وجه مالی زندگیمان میشود. مدیریت ریسک و سرمایه از مهمترین مهارتهایی است که یادگیری آن سن و سال نمیشناسد. شیوههایی هست که بتوان با فراگیریشان به مدیریت ریسک و سرمایه پرداخت. اما قبل از یادگیری تکنیکها یا به عبارتی روشها بهتر است با مفاهیم ریسک و سرمایه و نقش هر کدام از آنها در مسیر سرمایه گذاری آشنا شویم.
سرمایه چیست؟
از وجه نقد گرفته تا داراییهای دیگر را میتوان سرمایه دانست. اما تفاوت پول به تنهایی با سرمایه در این است که پول را برای خریدها و خدمات استفاده میکنیم. اما آن وجه نقد یا دارایی برای افزایش ثروت و رسیدن به اهداف مالی که برای رسیدنشان نیازمند شکیبایی و طی کردن مسیر سرمایه گذاری هستیم را سرمایه میگویند. سرمایه سه نوع دارد؛ سرمایه ثبت شده یا حساب سرمایه 1 ، سرمایه استقراضی 2 و سرمایه در گردش 3 . هر کدام از این انواع تعریف مشخص خود را دارند. اما یک نقطه مشترک میان هر سه آنها این است که برای رسیدن به اهداف مالی و افزایش ثروت مورد استفاده قرار میگیرند. بنابراین باید اعتراف کرد که در تعریف سرمایه، جایی هم برای فعل زمان و ارزش آن باید در نظر گرفت. چرا که رشد دارایی به زمان نیاز دارد. به زبان سادهتر، از زمانی که وجه نقد یا یک دارایی را در یکی از بازارهای سرمایه قرار میدهیم و از طریق یک ابزار سرمایه گذاری اقدام به رشد آن وجه نقد یا دارایی میکنیم باید بازه زمانی را طی کنیم تا به نتیجه موردنظر از سرمایه گذاریمان برسیم.
1. سرمایه ثبت شده (Equity Capital)؛ حسابی که در سهام یا ترازنامه بخش حقوق صاحبان است را سرمایه ثبت شده یا حساب سرمایه هم مینامند.
2. سرمایه استقراضی؛ گاهی برای دریافت سرمایه موردنیاز اقدام به گرفتن وام میکنیم که به آن سرمایه استقراضی میگویند. استقراض در لغت به معنای «طلب قرض کردن» است. گاهی برای راهاندازی یک کسب و کار کوچک هم از دوست و خانواده پول قرض میگیریم که به آن هم سرمایه استقراضی میگویند.
3. سرمایه در گردش (Working Capital)؛ نقدشوندگی بالای یک شرکت نشان از سرمایه در گردشاش دارد. اگر نام داراییهای جاری به گوشتان آشنا هست، بدانید که سرمایه در گردش اشاره به همان داراییها دارد.
مفهوم ریسک
ریسک و خطر را میتوان از اولین مفاهیمی دانست که از زمانی که بشر اولین قدمهایش را برای زندگی برداشت همراهاش بوده است. اصلا یکی از دلایل قبیلهای زندگی کردن ما که امروز به آن جامعه میگوییم به خاطر کم کردن هر چه بیشتر خطرات و ریسکهای احتمالی در زندگی بوده است. خطر یا ریسک یعنی مواجهه با فرصتی که میتواند یا به نفعمان تمام شود یا به ضررمان. صحنهای را تصور کنید که انسانهای اولیه به دنبال شکار یک گاومیش رفتهاند. در این موقعیت به خاطر تعداد بالای شکارچیان خطر، ریسک کمتری برای آسیب دیدن وجود دارد. اما باید در نظر داشت که حجم گوشت شکاری گاومیش به همان میزان که ریسک کمی در شکار دارد برای عده شکارچیان کم است. حال تصور کنید که به جای گاومیش قرار بر شکار یک ماموت باشد. بی شک ریسک زیادی در این شکار وجود دارد. اما در عوض اگر شکار به خوبی انجام شود به همان میزان گوشت شکار بیشتری نصیب همگی میشود. به این معنی که هر چه ریسک بیشتر باشد به همان میزان میتوان انتظار بازدهی داشت. در سرمایه گذاری هم اوضاع چنین است. به عنوان مثال اگر سرمایه گذاری در سهام را انتخاب کنیم میتوان به همان اندازه که ریسک این بازار بیشتر است انتظار بازدهی داشت. اما زمانی که موضوع مدیریت ریسک و سرمایه به میان میآید باید گفت که هنوز تکنیکهایی هست که بتوان در این نوع سرمایه گذاریها هم موفق عمل کرد و تا حد ممکن از ریسک سرمایه گذاری کم کرد.
تکنیکهای مدیریت ریسک و سرمایه
یکی از شایعترین و معروفترین جملات در مدیریت ریسک و سرمایه گذاری این است که «تمام تخم مرغهایمان را در یک سبد نگذاریم.». این نکته مهم در مدیریت ریسک در سرمایه گذاری را میتوان با انجام تنوع در سرمایه گذاری رعایت کرد. به عنوان مثال ابزار سرمایه گذاری مانند صندوق سرمایه گذاری سهامی با توجه به داشتن سبدی متشکل از سهام مختلف و البته کارشناسی شده میتواند تا حد بسیار زیادی به مدیریت ریسک و سرمایه ما بپردازد. البته باید گفت که نکته دیگری که در این ابزار میتواند از ریسک انتخابهای ما کم کند حضور کارشناسان و تحلیلگران بازار سهام در آن است. در صندوقهای سرمایه گذاری حضور ارکان و متخصصین صندوق میتواند از انتخابهای کورکورانه ما در مسیر سرمایه گذاری جلوگیری کند. به عنوان مثال زمانی که انتخاب سهام را به عهده افراد باتجربه در صندوق میگذاریم میتوانیم تا حد قابل توجهای از ریسک بالقوه چنین بازارهای دارایی آسوده خاطر باشیم. اما یک نکته دیگر هم باید به این نتیجهگیری افزود. آن هم این است که برای بهتر کردن پیامدهای سرمایهگذاری بهتر است حتی گزینهها را هم متنوعتر کرد. مثلا میتوان از صندوقهای طلا یا درآمد ثابت هم برای کاهش ریسک استفاده کرد.
نتیجه گیری
مدیریت ریسک و سرمایه در مسیر سرمایه گذاری از مهمترین مهارتها در هر فرد به حساب میآید. هر میزان که به بحث بازدهی اهمیت میدهیم باید به خطرات و مدیریت ریسک مالی چیست؟ ریسکها و مدیریت آن نیز توجه کنیم تا بتوانیم بهترین نتایج را از مسیری که انتخاب کردهایم و سرمایهمان را در آن قرار دادهایم به دست بیاوریم. در فرصتی که پیش آمد به بررسی مفاهیم ریسک و سرمایه و مدیریت این دو پرداختیم تا دست کم بتوانیم مفهومی کلی و البته کاربردی را برای بهتر قدم برداشتن در زمینههای سرمایه گذاری یاد بگیریم.
دیدگاه شما