استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی به سرمایه‌هایی گفته می‌شود که توسط تامین کننده‌های نقدینگی (Liquidity Provider) در یک قرارداد هوشمند سرمایه‌گذاری شده‌اند. هنگام مبادله با استفاده از بازارسازهای خودکار، چیزی به اسم طرف مقابل به صورت سنتی نخواهید داشت بلکه مبادله را با نقدینگی موجود در لیکوییدیتی پول انجام خواهید داد. برای اینکه مقدار خاصی از یک رمزارز را خریداری کنید، لزوماً نیازی به وجود فروشنده در لحظه نیست بلکه فقط کافیست مقدار نقدینگی لازم در استخر وجود داشته باشد.

آشنایی با استخر نقدینگی(Liquidity Mining) و بررسی رابطه آن با Defi

رشد سریع اقتصاد غیرمتمرکز(DeFi) و حرکت صعودی ارزهای دیجیتال توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران بازارهای مالی را به خود جلب کرده است. تراکنش‌های که در صرافی‌های غیرمتمرکز صورت می‌گیرد، همگی در استخری به عنوان استخر نقدینگی ذخیره و نگهداری می‌شوند. معامله کنندگان بازارهای ارز دیجیتال با روش‌های مختلفی می‌توانند از حساب خود برداشت یا به استخر نقدینگی اضافه کنند. بارها در مقالات مختلف به کلمه استخر نقدینگی برخوردید، اما شاید تا به امروز معنا و مفهوم آن را نیافته باشید. استخر نقدینگی استداندارد جدیدی به بازار صرافی‌های غیرمتمرکز اضافه کرده است که به سرمایه‌گذار اجازه قرار دادن دارایی‌های خود در این پشته بزرگ دیجیتالی و کسب درآمد همزمان از آن‌ها را می‌دهد. آشنایی با استخر نقدینگی و استخر نقدینگی چیست؟ بررسی رابطه آن با DeFi از جمله مطالبی است که در این مقاله قصد داریم به آن بپردازیم، پس با ما همراه باشید.

آشنایی با استخر نقدینگی

استخر نقدینگی در واقع یک بازارساز خودکار (AMM) است که با استفاده از یک قرارداد هوشمند و به صورت خودکار سفارش‌های خرید و فروش را بر اساس پارامتر‌های از پیش تعیین شده، به یکدیگر مرتبط می‌کند. استخرهای نقدینگی در جهت سرعت بخشیدن به معاملات، وام دهی و عملکرد‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. استخر نقدینگی مکانیسمی است که کاربران دارایی‌های خود را از قراردادهای هوشمند DEX جمع می‌کنند تا نقدینگی لازم را برای معامله‌گران دیگر فراهم کنند. اولین استخر نقدینگی Bancor نام دارد ولی به دلایل مشکلاتی، مورد توجه عام قرار نگرفت.

صرافی یونی سواپ با ایجاد استخر نقدینگی توانست توجه سرمایه‌گذاران به خود جلب کند و به بهترین استخر نقدینگی حال استخر نقدینگی چیست؟ حاضر تبدیل شود. قبل از ایجاد استخر نقدینگی بانکور(Bancor) تعداد خریداران و فروشندگان ارزهای دیجیتال کم و یافتن اشخاصی که متقاضی خرید یا فروش بودند، نیز دشوار بود. بعد از طراحی استخرهای نقدینگی توسط بازارسازهای خودکار(AMM) مشکل کمبود خریدار و فروشنده رفع شد و همین طور روندی پیش گرفته شد که سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را به استخرهای نقدینگی منتقل کنند.

استخر نقدینگی باید طوری طراحی شده باشد که سرمایه‌گذاران را مجاب به قراردادن دارایی‌های خود در این استخرها بنماید. بنابراین، صرافی‌ها به ارائه دهندگان استخر‌های نقدینگی درصدی از کارمزد معاملات را می‌دهد. با هر بار که کاربر استخر نقدینگی را با دارایی خود پر می‌کند به او یک توکن LP داده می‌شود که این توکن در اکوسیستم DeFi در تعداد‌های مختلفی ارائه می‌شود. استخرهای نقدینگی به صورت جفت رمزارز پر می‌شوند و به دلیل استفاده از الگوریتم‌های AMM قیمت توکن‌ها نسبت به سایر ارزهای دیجیتال حفظ می‌شود.

کاربرد استخر نقدینگی چیست؟

واسطه در استخرهای نقدینگی دیگر وجود ندارد و تنها با استفاده از قراردادهای هوشمند قادر به قرار دادن دارایی‌های خود در این استخرها هستید. در هر مرحله از تبدیل توکن‌ها در استخر نقدینگی، صرافی از شما کارمزد دریافت می‌کند که بخشی از آن برای تشویق کردن دارندگان استخرهای نقدینگی داده می‌شود. مشارکت در استخرهای نقدینگی برای عموم رایگان می‌باشد و کاربران با قرار دادن توکن‌های خود در استخرهای نقدینگی، مقداری از تراکنشات معاملات را دریافت می‌کنند. به طور کلی درآمد دارندگان استخرهای نقدینگی از طریق کارمزدی که صرافی از افرادی که می‌خواهند توکن خود را در آن قرار بدهند تامین می‌شود.

سود استخر نقدینگی

تا این بخش از آشنایی با استخر نقدینگی به توضیح مفهوم و کاربرد آن پرداختیم. اساس پلتفرم‌های بازارسازهای خودکار، استخرهای نقدینگی می‌باشد؛ به طوری که سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را به منظور کسب سود به این استخرها اضافه می‌کنند. ییلد فارمینگ(Yeild Farming) یا استخراج نقدینگی یکی از راه‌های است که کاربران می‌توانند از استخر‌های نقدینگی کسب درآمد کنند(جهت بررسی تفاوت بین ییلدفارمینگ و استیکینگ این مقاله را مطالعه کنید). استخر نقدینگی از یک فرمول ثابت ریاضی برای معادل سازی قیمت توکن‌ها در خود استفاده می‌کند. این فرمول معادل X*Y=K می‌باشد که مقادیر X,Y دو رمزارز موجود در استخر و K مقداری ثابت است که با توجه به آن مقدار ارز دیگر را حساب می‌کنند. در استخر نقدینگی یونی سواپ می‌توانید نقدینگی کسب کنید یا سرمایه‌های خود را در Compound ذخیره کنید و توکن‌هایی به ازای سهم خود در استخر دریافت کنید.

مزایا و معایب استخر نقدینگی

مزایا

• مجهز به سیستم قراردادهای هوشمند.
• سرمایه و دارایی برای خرید و فروش، همیشه موجود است.
• به دلیل غیرمتمرکز بودن نیازی به احراز هویت در استخرهای نقدینگی نمی‌باشد.
• موانعی که در معاملات صرافی متمرکز وجود دارد در استخرهای نقدینگی وجود ندارد.
• حذف واسطه در معاملات.
• Liquidity Pools ارزش ارزهای دیجیتال را براساس نرخ مبادله در پلتفرم تنظیم می‌کند.

معایب

• عدم تطبیق پیدا کردن با تغییر ناگهانی قیمت‌ها.
• اشتباه در قیمت گذاری.
• نوسانات استخر نقدینگی چیست؟ قیمت ارزهای دیجیتال.
• مشکلات قراردادهای هوشمند.

برترین استخرهای نقدینگی

استخرهای نقدینگی متعددی تا به امروز طراحی شده است که محبوب‌ترین آن‌ها، استخر نقدینگی یونی سواپ می‌باشد. بعد از آشنایی با استخر نقدینگی قصد داریم به بررسی 4 تا از برترین استخرهای دیجیتال بپردازیم.

استخر نقدینگی یونی سواپ

بزرگترین استخر نقدینگی متعلق به صرافی یونی سواپ می‌باشد که در این صرافی می‌توانید اتریوم را به صورت غیرمتمرکز با هر رمزارز دیگر ERC-20 مبادله کنید. صرافی یونی سواپ در قبال تراکنش‌ها و قراردادن دارایی‌های خود در استخر نقدینگی این صرافی 0.3 درصد هزینه مبادله را دریافت می‌کند.

استخر نقدینگی Curve

Curve یک استخر نقدیگنی غیرمتمرکز بر بستر اتریوم برای معاملات استیبل کوین می‌باشد. استیبل کوین همانطور که از اسم آن پیدا است ارزی ثابت است که مقدار آن تغییر نمی‌کند و این استخر لغزش کمتری را برای کاربران فراهم می‌کند.

استخر نقدینگی بانکور

بانکور نیز همانند یونی سواپ و Curve بر بستر اتریوم پیاده سازی شده است که از نقدینگی ادغام شده استفاده می‌کند و استخر نقدینگی آن Bancor Relay نام دارد. از BNT(توکن بومی بانکور) برای راحت‌تر کردن مبادلات بین بلاک‌‌چین‌های دیگر که بر بستر ارز دیجیتال اتریوم یا ارز دیجیتال EOS هستند، استفاده می‌شود. کارمزد تراکنشات در این استخر نقدینگی بسته به نوع استخر بین 0.1 درصد تا 0.5 می‌باشد.

استخر نقدینگی Kyber

شبکه کایبر پلتفرمی مبتنی بر اتریوم می‌باشد که امکان تبدیل سریع دارایی‌های دیجیتالی نظیر توکن Crypto و ارزهای دیجیتال با نقدینگی زیاد را فراهم می‌کند. Kyber دارای توکن اختصاصی به نام KNC می‌باشد که از این توکن برای پاداش دادن و تشویق کردن دارندگان استخرهای نقدینگی استفاده می‌کند.

جمع بندی

آشنایی با استخر نقدینگی و داشتن اطلاعات از آن‌ها در جهت Yeild Farming و استخراج کردن رمزارزهای به خصوصی به سرمایه‌گذاران دنیای ارزهای دیجیتال کمک برزگی خواهد کرد. اما برای این کار بهتر است که دوره رایگان آموزش ارز دیجیتال را بگذرانند و سپس به روش‌های کسب درآمد از ارزهای دیجیتال بپردازند. همان طور که در قسمت آشنایی با استخرهای نقدینگی گفته شد، به دلیل این که ابزاری است که در صرافی‌های غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرد کار با آن‌ها چندان مشکل نیست. تنها کافی است که بخشی از دارایی‌های خود را به یکی از استخرهای نقدینگی وارد کنید و بقیه کار را به سیستم قرارداد هوشمند بسپارید. آشنایی با استخر نقدینگی هدف اصلی این مقاله بود، امیدواریم که درک خوبی از استخرهای نقدینگی پیدا کرده باشید.

استخر نقدینگی چیست و چطور کار می‌کند؟

استخر نقدینگی یا لیکوییدیتی پول (Liquidity Pool) یکی از تکنولوژی‌های پایه‌ در اکوسیستم DeFi است. این استخرها برای بازارسازهای خودکار (Automated Market Makers یا به اختصار AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، ییلد فارمینگ، سرمایه‌های ترکیبی، بازی‌های بلاک چین و… یک بخش ضروری به شمار می‌روند. بعد از اینکه دانستیم استخر نقدینگی چیست، باید به سراغ عملکرد و ضرورت آن هم برویم. پس همراهمان باشید.

مقدمه

با گسترش اقتصاد غیرمتمرکز شاهد افزایش چشمگیر فعالیت‌های زنجیره‌ای هستیم. امروزه حجم معاملات غیرمتمرکز به شکلی است که می‌تواند به سادگی با معاملات متمرکز رقابت کند. تا ماه دسامبر ۲۰۲۰ حدودا ۱۵ میلیارد دلار سرمایه در پروتکل‌های غیرمتمرکز جمع‌آوری شد و با گسترش اکوسیستم و معرفی محصولات جدید، این مقدار هر روز در حال افزایش است.

ممکن است بپرسید که این حجم از معاملات و گسترش آن‌ها چگونه ممکن است؟ یکی از تکنولوژی‌های مهمی که باعث ایجاد چنین معاملاتی شده است، استخرهای نقدینگی هستند.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی به استخری از توکن‌ها گفته می‌شود که در صرافی‌های غیرمتمرکز توسط قرارداد هوشمند قفل می‌شوند و هدف آن‌ها رفع مشکلاتی است که به دلیل کمبود نقدینگی در چنین سیستم‌هایی رخ می‌دهد. به صورت کلی مفهوم استخرهای نقدینگی خیلی ساده است و به سرمایه‌هایی گفته می‌شود که در یک مخزن دیجیتالی بزرگ جمع‌آوری می‌شوند. اما این استخر چه مزایایی دارد و چرا باید سرمایه خودتان را داخل آن‌ها بریزید؟

استخر نقدینگی به مجموعه‌ای از سرمایه‌ها گفته می‌شود که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند. هدف این استخرها ساده کردن معاملات و وام‌های غیرمتمرکز است. این تکنولوژی قابلیت‌های بسیار زیاد دیگری هم دارد که در ادامه به بررسی تمامی آن‌ها خواهیم پرداخت.

این استخرها ستون اصلی خیلی از صرافی‌های غیرمتمرکز مثل یونی سواپ هستند. در این نوع صرافی، کاربرانی که در اینجا تامین کننده نقدینگی (Liquidity Provider یا به اختصار LP) نامیده می‌شوند، مقدار مساوی از دو توکن را به استخر اضافه می‌کنند تا یک بازار ایجاد کنند. آن‌ها به ازای سرمایه‌هایی که داخل استخر دارند، به ازای هر تراکنش، کارمزد دریافت خواهند کرد. مقدار این کارمزد به میزان سهمی که در لیکوییدیتی پول دارند بستگی دارد.

در مطلب راهنمای صفر تا صد کار با صرافی یونی سواپ به صورت تصویری آموزش داده‌ایم که چطور به استخر نقدینگی یونی سواپ، نقدینگی اضافه کنید.

از آنجایی که هر کسی می‌تواند یک تامین کننده نقدینگی باشد، بازارسازهای خودکار باعث شده‌اند که بازارسازی برای افراد بیشتری در دسترس باشد.

یکی از اولین پلتفرم‌هایی که در آن از استخر نقدینگی استفاده شد، بنکر Bancor نام داشت اما پس از معروف شدن یونی سواپ این مفهوم با توجه بسیار بیشتری از سمت کاربران مواجه شد. برخی از دیگر صرافی‌هایی که در بستر اتریوم از لیکوییدیتی پول استفاده می‌کنند عبارتند از SushiSwap، Curve و Balancer. استخرهای نقدینگی این صرافی‌ها از توکن‌های ERC-20 استفاده می‌کنند. موارد مشابهی مثل PancakeSwap و BurgerSwap هم روی شبکه بایننس اسمارت چین وجود دارد که توکن‌های BEP-20 را قبول می‌کنند.

افراد با سپرده‌گذاری نقدینگی خود در استخر پلتفرم‌های غیرمتمرکز، نیاز کاربران را به نقدینگی برطرف می‌کنند و در ازای آن پاداش می‌گیرند.

تفاوت لیکوییدیتی پول و دفتر سفارش گذاری یا Order Book

برای درک کامل استخرهای نقدینگی لازم است قبل از هرچیز نگاهی به یکی از اصول اولیه تبادلات الکترونیکی یعنی Order Book یا دفتر سفارشات بیندازیم. به زبان ساده، Order Book لیست سفارشات بازی است که در یک بازار مشخص وجود دارند.

سیستمی که سفارشات را به یکدیگر متصل می‌کند، Matching Engine یا موتور اتصال نام دارد. در کنار این موتور، دفتر سفارشات نیز هسته اصلی تمامی صرافی‌های متمرکز (CEX) است. این مدل یکی از بهترین مدل‌ها برای انجام تبادلات است و با استفاده از آن، امکان ایجاد بازارهای مالی پیچیده وجود دارد.

اما در اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi)، تبادل ارز نیز باید به صورت غیرمتمرکز انجام شود و هیچ فرد یا سازمان مرکزی نباید سرمایه‌ها را نزد خود نگه دارد. این موضوع در زمان استفاده از Order Book باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود. همچنین شما برای هر بار استفاده از Order Book باید هزینه‌ای را تحت عنوان Gas Fee پرداخت کنید که باعث افزایش هزینه مبادلات برای شما خواهد شد. علاوه بر هزینه‌ای که این روش برای بازارسازها و تامین کنندگان نقدینگی دارد، شبکه‌های بلاک چین توان کافی برای پردازش این حجم از مبادلات را هم نخواهند داشت.

در حال حاضر صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که بر پایه دفتر سفارشات زنجیره‌ای کار می‌کنند. صرافی غیرمتمرکز بایننس (Binance Dex) یکی از این موارد است که به صورت اختصاصی برای انجام مبادلات سریع و ارزان طراحی شده است. یکی دیگر از صرافی‌هایی که از دفتر سفارشات زنجیره‌ای استفاده می‌کند پروژه Serum است که بر پایه بلاک چین سولانا فعال است. اما همان‌طور که می‌دانید این بلاک چین‌ها هیچ‌کدام محبوبیت اتریوم را ندارند.

از آنجایی که اکثر سرمایه‌های موجود در بازار کریپتو روی شبکه اتریوم هستند، شما نمی‌توانید از آن‌ها در شبکه‌های دیگر استفاده کنید، مگر اینکه از پل‌های بین زنجیره‌ای (Cross-chain bridge) استفاده کنید.

نحوه کار استخر نقدینگی چگونه است؟

بازارسازهای خودکار به صورت کلی این فضا را دگرگون کرده‌اند و مشکلات موجود را از بین برده‌اند. امروزه تکنولوژی‌های زیادی خلق شده‌اند که امکان انجام مبادلات زنجیره‌‎ای را بدون نیاز به Order Book به شما می‌دهند.

در مبادله با استفاده از دفتر سفارش، تبادلات به صورت فرد به فرد (Peer-to-Peer) انجام خواهند شد و فروشنده و خریدار از طریق Order Book با هم در ارتباط هستند. برای مثال صرافی غیرمتمرکز بایننس یک صرافی Peer-to-Peer است و مبادلات به صورت مستقیم بین کیف پول کاربرها اتفاق می‌افتد در صورتی که انجام مبادله با استفاده از بازارسازها متفاوت است و می‌توان مدل کاری آن‌ها را فرد به قرارداد (Peer-To-Contract) دانست.

استخر نقدینگی به سرمایه‌هایی گفته می‌شود که توسط تامین کننده‌های نقدینگی (Liquidity Provider) در یک قرارداد هوشمند سرمایه‌گذاری شده‌اند. هنگام مبادله با استفاده از بازارسازهای خودکار، چیزی به اسم طرف مقابل به صورت سنتی نخواهید داشت بلکه مبادله را با نقدینگی موجود در لیکوییدیتی پول انجام خواهید داد. برای اینکه مقدار خاصی از یک رمزارز را خریداری کنید، لزوماً نیازی به وجود فروشنده در لحظه نیست بلکه فقط کافیست مقدار نقدینگی لازم در استخر وجود داشته باشد.

برای مثال زمانی که شما یک ارز خاص را در یونی سواپ خریداری می‌کنید، هیچ فروشنده‌ای به صورت سنتی در سمت مقابل وجود ندارد بلکه فعالیت شما توسط الگوریتمی که اتفاقات موجود در استخر را رصد می‌کند مدیریت می‌شود. قیمت گذاری نیز توسط همین الگوریتم و براساس مبادلات انجام شده در لیکوییدیتی پول تعیین خواهد شد.

البته نقدینگی موجود در شبکه توسط فرد دیگری به اسم تامین کننده نقدینگی تامین می‌شود و به جهاتی می‌توانید تامین کننده نقدینگی را طرف مقابل خودتان در نظر بگیرید. اما این نوع ارتباط با مدل Order Book خیلی متفاوت است زیرا شما با قراردادی که وظیفه مدیریت استخر را دارد در ارتباط خواهید بود.

در استخرهای نقدینگی می‌توان با حفظ اصل دارایی، درآمد کسب کرد

کاربردهای استخر نقدینگی چه هستند؟

تا به اینجا ما در مورد بازارسازهای خودکار صحبت کردیم که یکی از محبوب‌ترین کاربردهای استخر نقدینگی هستند. با این وجود، استخرهای نقدینگی یک مفهوم کاملا ساده اما کاربردی هستند و می‌توانید به روش‌های مختلفی از آن استفاده کنید.

یکی از این روش‌ها ییلد فارمینگ یا Liquidity Mining است. استخرهای نقدیگی مفهوم پایه خیلی از پلتفرم‌های تولید بازده خودکار مثل Yearn هستند. در این پلتفرم‌ها افراد سرمایه خود را در استخرهای نقدینگی وارد می‌کنند و سپس از آن برای کسب سود استفاده می‌کنند.

یکی از مشکلاتی که در پروژه‌های رمزارز وجود دارد، توزیع توکن‌های جدید در بین افراد مناسب است. این موضوع با ماینینگ نقدینگی (Liquidity Mining) تا حدودی برطرف شده است. در این روش توکن‌های جدید بسته به میزان سرمایه گذاری هر فرد در بین افرادی توزیع می‌شود که توکن‌های خود را داخل یک لیکوییدیتی پول گذاشته باشند.

لازم به ذکر است که برای سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی می‌توانید از توکن‌های دیگر استخرهای نقدینگی هم استفاده کنید. برای مثال در صورتی که تامین کننده نقدینگی یونی سواپ هستید و یا سرمایه خودتان را در Compound قرار داده‌اید، بسته به سهمی که داخل استخر دارید، سود دریافت خواهید کرد. بعدا شما می‌توانید همین توکن‌ها را هم سرمایه‌گذاری کنید و به ازای آن‌ها سود مشخصی دریافت کنید.

یکی دیگر از استفاده‌هایی که می‌توانید از استخرهای نقدینگی داشته باشید، کاربردهای حاکمیتی آنها است. برخی مواقع ممکن است برای ارائه یک درخواست حاکمیتی رسمی به مقدار زیادی توکن نیاز باشد اما در صورتی که سرمایه زیادی در یک استخر جمع شده باشد، افراد می‌توانند از آن برای ارائه درخواست‌هایی که فکر می‌کنند برای شبکه مفید است استفاده کنند.

ریسک‌های استخر نقدینگی چیست؟

در صورتی که می‌خواهید تامین کننده نقدینگی یک استخر باشید، باید با مفهومی به اسم ضرر ناپایدار (impermanent loss) آشنا باشید. به زبان ساده این مفهوم به معنی از دست دادن ارزش دلاری سرمایه در مقایسه با زمانی است که یک سرمایه را HODL می‌کنید.

اگر تامین کننده نقدینگی یک AMM هستید، به احتمال زیاد در معرض ضرر ناپایدار قرار خواهید داشت. برخی اوقات این ضرر ممکن است ناچیز باشد اما این احتمال هم وجود دارد که میزان ضرر شما خیلی زیاد باشد. بنابراین در صورتی که قصد دارید سرمایه‌های خودتان را در استخرهای نقدینگی دوطرفه قرار دهید، باید خیلی مراقب این مشکل باشید.

یکی دیگر از موضوعاتی که باید در نظر داشته باشید، ریسک‌های مربوط به قراردادهای هوشمند است. زمانی که در لیکوییدیتی پول سرمایه‌گذاری می‌کنید، سرمایه‌های شما داخل استخر قرار می‌گیرند. به همین خاطر با وجود اینکه هیچ‌گونه واسطی وجود ندارد، اما خود قرارداد، نگه دارنده سرمایه شما است و در صورتی که یک باگ در آن وجود داشته باشد یا قرارداد هوشمند مورد حمله قرار گیرد، سرمایه شما ممکن است به صورت کامل از دست برود.

همچنین باید مراقب پروژه‌هایی که توسعه دهندگان آن امکان تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند هم باشید. برخی اوقات توسعه دهنده‌های شبکه، کلید ادمین یا دیگر دسترسی‌های مربوط به کد قرارداد هوشمند را دارند. این موضوع به آن‌ها امکان انجام برخی خرابکاری‌ها مثل در دست گرفتن کنترل سرمایه‌های موجود در استخر را می‌دهد.

در صرافی متمرکز، مبادلات با دخالت یک واسطه انجام‌می‌شوند و در صرافی غیرمتمرکز افراد به صورت مستقیم با یکدیگر مبادله می‌کنند.

صرافی‌ غیرمتمرکز چیست و چه فرقی با صرافی متمرکز دارد؟

قبل از اینکه به سراغ لیست صرافی‌هایی غیرمتمرکز برویم بهتر است بیشتر با این نوع صرافی‌ها آشنا شویم:

صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange یا به اختصار DEX) یکی از بلوک‌های بسیار مهم اکوسیستم اقتصاد غیرمتمرکز است. DEX به پلتفرم‌هایی گفته می‌شود که در آن‌ها کاربر می‌تواند به صورت مستقیم و بدون واسطه رمزارزهای مختلفی را با یکدیگر تبادل کند. در صرافی‌های متمرکز سنتی مثل بایننس، صرافی به عنوان نگه‌دارنده سرمایه شما عمل می‌کند و تمامی مبادلات در دیتابیس صرافی ثبت می‌شود اما در مدل غیرمتمرکز، مبادلات به صورت مستقیم روی بلاک چین اتفاق می‌افتند.

در مقابل، در صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانید به صورت مستقیم با کاربرهای دیگر مبادله داشته باشید. این بدین معنی که شما همیشه روی سرمایه‌های خودتان کنترل خواهید داشت. تنها نقطه ضعف این نوع مبادله این است که تبادلات ممکن است زمان بیشتری طول بکشند و هزینه بیشتری هم برای شما داشته باشد.

لیست صرافی‌های غیرمتمرکز مشهور

• یونی‌سواپ: یونی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز است که امکان تبادل توکن‌های ERC-20 را به شما می‌دهد. این صرافی یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های دنیای DeFi محسوب می‌شود و هدف آن از بین بردن یکی از مهم‌ترین مشکلات صرافی‌های غیرمتمرکز یعنی کمبود نقدینگی است.
• سوشی‌سواپ: سوشی سواپ نیز یک پلتفرم دیفای است که روی بلاک چین اتریوم اجرا می‌شود و با استفاده از آن کاربران می‌توانند توکن‌های خود را به صورت مستقیم مبادله کنند. این پروژه در سال ۲۰۲۰ توسط یک نفر با اسم مستعار چف نومی (به انگلیسی Chef Nomi) و با کپی کردن کد منبع باز (Open Source) یونی سواپ ایجاد شد. در این صرافی به ازای سرمایه قفل شده، به شما توکن سوشی تعلق خواهد گرفت.
• پنکیک سواپ: پنکیک سواپ یکی دیگر از کپی‌های یونی سواپ است که به صورت مستقیم براساس کد منبع این پلتفرم ایجاد شده است. البته این پلتفرم به جای اجرا روی بلاک چین اتریوم، روی بایننس اسمارت چین اجرا شده است و کاربران می‌توانند به صورت مستقیم توکن‌ها و DAppهای BEP-20 را اجرا کنند.
• 1inch: وان اینچ تفاوت زیادی با این لیست دارد. این پلتفرم تجمیع کننده صرافی‌های غیرمتمرکز است و با بررسی صرافی‌های متنوع، ارزان‌ترین قیمت خرید را پیدا می‌کند و شما را به صرافی منتقل خواهد کرد که بهترین قیمت و کمترین کارمزد تراکنش را به شما پیشنهاد می‌دهد. در ماه نوامبر ۲۰۲۰ورژن دو این پلتفرم نیز منتشر شد. در این نسخه از ۲۱ صرافی غیرمتمرکز از جمله سوشی سواپ و بازارساز خودکار وان اینچ یعنی Liquidity Protocol نیز پشتیبانی می‌شود.
• کامپاند: صرافی غیرمتمرکز کامپاند (به انگلیسی Compound) در سال ۲۰۱۷ توسط یک اقتصاد دان به اسم رابرت لشنر تاسیس شد. در این پلتفرم شما می‌توانید سرمایه‌های خودتان را به توکن تبدیل کنید. برای این کار از cTokenها استفاده می‌شود و کاربران علاوه بر دریافت سود به ازای سرمایه خود، می‌توانند از آن‌ها برای انجام مبادله استفاده کنند.

سخن نهایی

استخرهای نقدینگی نیاز به دفتر سفارشات مرکزی را به صورت کامل از بین خواهند برد و در عین حال استفاده از بازارسازهای خارجی را هم کاهش خواهند داد. با کمک استخرهای نقدینگی، صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند به صورت همیشگی به نقدینگی مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. حالا که به خوبی متوجه شدیم استخر نقدینگی چیست؟ استخر نقدینگی چیست و به چه کاری می‌آید می‌توانیم بهتر تصمیم بگیریم که از کدام پلتفرم برای کسب درآمد استفاده کنیم. شما چه پلتفرمی را پیشنهاد می‌کنید؟

استخر نقدینگی چیست؟

جریان نقدینگی یا سرمایه در گردش یک پلتفرم مالی، عامل حیاتی کل آن سازمان است که با ابزارهایی مثل استخر نقدینگی تامین می‌شود. در صورتی که یک سرویس مالی با کمبود نقدینگی رو به رو شود، تمام فعالیتهای مجموعه با مشکل روبرو خواهد شد. کمبود نقدینگی برای یک پلتفرم در شرایط مختلفی صورت میگیرد و از جمله آنها میتوان در زمان نفوذ به یک پروتکل مالی متمرکز اشاره کرد. به این معنی که هر زمان یک پلتفرم دیفای هک شود علاوه بر مبالغ سرقت رفته کاربران اعتماد خود را به آن مجموعه ازدست می دهند. بنابراین آنها تا بازگشت شرایط پلتفرم به وضعیت با ثبات، نقدینگی خود را از پلتفرم خارج می‌کنند.

زمانی که از پلتفرمهای مالی متمرکز استفاده می‌کنید، تامین نقدینگی مورد نیاز پلتفرم از وظایف خود پلتفرم است. این نقدینگی در فعالیت‌هایی مثل تبادل توکن‌ها وام دهی به کاربران مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما اگر پلتفرمهای غیرمتمرکز حوزه رمز ارزها فعالیت کنید، نهادی برای تامین نقدینگی وجود ندارد. اما پلتفرم های غیرمتمرکز نظیر صرافی یونی سواپ چگونه فرایند تامین نقدینگی را انجام می‌دهند؟

استخر نقدینگی چیست؟

استخرهای نقدینگی را می‌توان خزانه غیرمتمرکز از ارزهای دیجیتال معرفی کرد که به صورت خودکار با استفاده از قراردادهای هوشمند فعالیت می‌کند. در استخرهای نقدینگی که کاربران رمز ارزهای خود را به این استخرها واریز می کنند و نقدینگی مورد نیاز پلتفرم را تامین می کنند. هدف کاربران از انجام این فعالیت تبادل توکنها و یا دریافت سود از نگهداری توکنها در استخرها است. چرا که از توکنهای آنها برای وام دادن به سایر کاربران و فعالیتهای این چنینی استفاده می شود. و درنهایت سود حاصل از وام ها به تامین کنندگان نقدینگی خواهد رسید.

کاربرد اصلی استخرهای نقدینگی در پلتفرم های غیرمتمرکز است آنها سرعت تبادلات مالی کاربران را بهبود می بخشند. به عنوان مثال در یک صرافی غیرمتمرکز که همتا به همتا فعالیت می کند، اگر شما بخواهید توکن x به کسی بدهید و توکن Y را از او دریافت کنید چه مقدار زمان برای این فرایند لازم است؟

عموما معاملات همتا به همتا فرایند زمانبری خواهد بود برای این که افراد با یکدیگر به تبادلات مالی بپردازند زمان زیادی لازم است تا یک فرد دقیقا توکن مورد نیاز شما را داشته باشد و در مقابل شما نیز توکن مورد نیاز آن فرد را داشته باشید. استخر نقدینگی در واقع فرایند معاملات همتا به همتا را به شکل گسترده تر انجام می دهد. به این معنی تمامی افرادی که برای تبادل توکنهای خود از استخر نقدینگی استفاده می کنند، توکنهای خود را به یک استخر مشترک وارد می کنند. در مرحله بعد به مقداری که هر کاربر توکن واریز کرده است، توکن دیگری را برداشت می کند و از این طریق معاملات همتا به همتا با سرعت بیشتری انجام می‌شود.

توکن‌های استخر نقدینگی (که گاهی اوقات به آنها توکن‌های ارایه دهنده نقدینگی هم گفته می‌شود)، به کاربران تأمین کننده نقدینگی در استخرهای نقدینگی تعلق می‌گیرند. این توکن‌ها نقش یک رسید را دارند که با استفاده از آن می‌توانید سهم اولیه خودتان و بهره تعلق گرفته به آن را اثبات کنید.

می توانید از توکن‌های LP برای ترکیب سود در فارم کشت سود، دریافت وام کریپتو یا انتقال مالکیت نقدینگی استیک شده هم استفاده کنید. اما باید توجه داشت که وقتی حضانت توکن‌های LP را واگذار کنید، مالک نقدینگی مربوطه نخواهید بود.

مقدمه

گرچه بیشتر کاربران حوزه دیفای با استخرهای نقدینگی آشنا هستند، اما عده زیادی با طرز کار و خصوصیات توکن‌های LP آشنایی ندارند. این توکن‌ها به غیر از آزاد کردن نقدینگی تأمین شده، کاربردهای دیگری هم دارند. بنابراین گرچه استفاده از توکن‌های LP در اپلیکیشن‌های دیگر با ریسک‌های خاصی همراه است اما استراتژی‌هایی عملی برای بهره برداری حداکثری از این ارزهای متمایز و منحصربفرد وجود دارد.

تأمین نقدینگی چیست؟

به طور کلی، نقدینگی به قابلیت معامله آسان یک دارایی بدون ایجاد تغییر قیمت چشمگیر گفته می‌شود. مثلاً یک ارز دیجیتال مثل بیت‌کوین نقدینگی بسیار بالایی دارد. می‌توانید این ارز دیجیتال را در هزاران اکسچنج و با هر حجمی معامله کنید بدون اینکه تأثیر چشمگیری بر قیمت آن ایجاد شود. اما همه توکن‌ها این سطح از نقدینگی را ندارند.

در حوزه اقتصاد غیرمتمرکز (دیفای) و پروژه‌های کوچکتر، ممکن است نقدینگی کم باشد. مثلاً ممکن است یک کوین تنها در یک اکسچنج موجود باشد. همچنین ممکن است پیدا کردن خریدار یا فروشنده با نرخ مورد نظر سخت باشد. مدل استخر نقدینگی (که گاهی اوقات به آن ماینینگ نقدینگی هم گفته می‌شود)، می‌تواند راهکاری برای این مسئله باشد.

استخر نقدینگی شامل دو ارز است که کاربران می‌توانند آنها را مبادله کنند. در این سیستم نیازی به سفارش گذار، سفارش بردار یا دفتر ثبت سفارش وجود ندارد و قیمت بر اساس نسبت ارزها در استخر تعیین می‌شود. کاربرانی که جفت توکن را به استخر واریز کنند تا امکان اجرای معامله را فراهم کنند، تأمین کننده نقدینگی نام دارند. این افراد از کاربرانی که با استفاده از توکن‌های آنها معامله انجام می‌دهند، مقدار استخر نقدینگی چیست؟ کمی کارمزد دریافت می‌کنند.

بنابراین، با اینکه تأمین نقدینگی یعنی فراهم کردن ارزهای دیجیتال برای یک بازار اما ما به صورت ویژه در رابطه با توکن‌های LP در استخرهای نقدینگی دیفای صحبت می‌کنیم.

دقت داشته باشید اینکه یک استخر نقدینگی برای یک جفت ارز وجود دارد، به این معنا نیست که نقدینگی زیادی وجود داشته باشد. اما همیشه می‌توانید با استفاده از این استخر معامله انجام دهید و نیازی نیست که حتماً یک طرف دیگر مطابق با سفارش شما وجود داشته باشد.

توکن‌های استخر نقدینگی (LP) چگونه کار می‌کنند؟

پس از واریز یک جفت توکن به استخر نقدینگی، توکن LP را به عنوان رسید دریافت می‌کنید. توکن‌های LP شما نشان دهنده سهم شما از استخر هستند و با استفاده از آنها می‌توانید سپرده خودتان را به همراه سود به دست آمده بازیابی کنید. بنابراین، بخشی از ایمنی و امنیت سپرده‌های شما وابسته به نگه داشتن توکن‌های LP است چون اگر این توکن‌ها را از دست بدهید، سهمتان را از دست خواهید داد.

توکن‌های LP در والتی که هنگام تأمین نقدینگی از آن استفاده کردید قرار می‌گیرند. باید آدرس قرارداد هوشمند توکن LP را اضافه کنید تا آن را در والتتان مشاهده کنید. بیشتر توکن‌های LP در اکوسیستم دیفای، بین والت‌ها قابل جابجایی هستند در نتیجه مالکیت آنها هم جابجا می‌شود. اما باید این موضوع را درباره سرویس مورد نظرتان بررسی کنید چون همیشه این امکان وجود ندارد. ممکن است در بعضی موارد جابجایی توکن‌ها باعث از دست رفتن دائم نقدینگی تأمین شده شود.

توکن‌های نقدینگی را از کجا تهیه کنیم؟

توکن‌های LP فقط در اختیار تأمین کنندگان نقدینگی قرار می‌گیرند. برای دریافت این توکن‌ها باید از یک اپلیکیشن غیرمتمرکز دیفای مثل پنکیک سواپ یا یونی سواپ استفاده کنید. سیستم توکن LP در خیلی از پلتفرم‌های دیفای، بلاک‌چین‌ها، بازارگردان‌های خودکار (AMM) و اکسچنج‌های غیرمتمرکز وجود دارد.

اما اگر در یک اکسچنج در حوزه اقتصاد متمرکز از خدمات استخر نقدینگی استفاده کنید، احتمالاً توکن LP دریافت نخواهید کرد بلکه این توکن‌ها تحت اختیار ارایه دهنده سرویس کاستدی خواهند بود.

توکن LP معمولاً هم نام توکن‌هایی است که برای آنها تأمین نقدینگی می‌کنید. مثلاً با تأمین CAKE و BNB در یک استخر نقدینگی پنکیک سواپ، یک توکن BEP-20 به نام CAKE-BNB LP دریافت می‌کنید. در اتریوم معمولاً توکن‌های LP از نوع ERC-20 هستند.

با توکن‌های LP چه کارهایی می‌توان انجام داد؟

گرچه توکن‌های LP شباهت زیادی به رسید دارند اما در دنیای دیفای می‌توان از آنها در پلتفرم‌های مختلف و سرویس‌هایی مثل لگو استفاده کرد.

استفاده به عنوان ابزاری برای انتقال وجه

می توان گفت که ساده ترین کاربرد توکن‌های LP، انتقال مالکیت نقدینگی مربوطه است. بعضی از توکن‌های LP به والت‌های خاصی گره خورده اند اما بیشتر آنها امکان انتقال وجه به صورت رایگان را فراهم می‌کنند. مثلاً می‌توانید توکن‌های LP BNB-wBNB را برای شخص دیگری ارسال کنید تا BNB و wBNB را از استخر برداشت کند.

اما محاسبه دقیق میزان توکن‌هایی که در استخر دارید کار سختی است. در این حالت می‌توانید از یک ماشین حساب دیفای برای محاسبه میزان توکن‌های استیک شده مربوط به توکن‌های LP خودتان استفاده کنید.

استفاده به عنوان وثیقه در وام

از آنجایی که توکن‌های LP نشان دهنده مالکیت ارز مربوطه هستند، می‌توان از آنها به عنوان وثیقه استفاده کرد. بعضی از پلتفرم‌ها به کاربران امکان می‌دهند که توکن‌های LP را هم مثل BNB، اتر یا بیت‌کوین به عنوان وثیقه استفاده کنند. معمولاً با این روش می‌توانید کوین باثبات یا سایر ارزهای دیجیتالی که ارزش بازار زیادی دارند را قرض بگیرید.

در این حالت، مبلغ وثیقه از وام بیشتر خواهد بود. اگر نتوانید نسبت خاصی از وثیقه را حفظ کنید، قرض دهنده از توکن‌های LP شما برای تسویه وام استفاده می‌کند.

ترکیب سود

یکی از رایج ترین کارهایی که می‌توان با توکن‌های LP انجام داد، واریز کردن آنها به یک ترکیب کننده سود (که به آن فارم سود هم گفته می‌شود) است. این سرویس‌ها، توکن‌های LP شما را دریافت کرده، پاداش‌ها را به صورت منظم برداشت کرده و مقدار بیشتری از جفت توکن مربوطه خریداری می‌کنند. سپس، ترکیب کننده دوباره این مبلغ را در استخر نقدینگی استیک می‌کند تا بتوانید سودتان را ترکیب کنید.

گرچه می‌توان این فرایند را به صورت دستی انجام داد اما در بیشتر مواقع، فارم سود نسبت به خود کاربران ترکیب را به صورت کارآمدتری انجام می‌دهد. می‌توان کارمزدهای گران تراکنش‌ها را بین کاربران به اشتراک گذاشت و بسته به استراتژی کاربر، امکان ترکیب کردن سود چند بار در روز وجود دارد.

توکن‌های LP چه ریسک‌هایی دارند؟

مثل هر توکن دیگری توکن‌های LP هم ریسک‌های خاص خودشان را دارند از جمله:

1. گم شدن یا سرقت: اگر توکن‌های LP را از دست بدهید، سهمتان از استخر نقدینگی را از دست خواهید داد.
2. نقص قراردادهای هوشمند: اگر استخر نقدینگی که از آن استفاده می‌کنید به دلیل نقص قرارداد هوشمند هک شود، ممکن است نتوانید با توکن‌های LP نقدینگی خودتان را برگردانید. احتمال وقوع شرایط مشابه در صورت استیک کردن توکن‌های LP در یک فارم سود یا تأمین کننده نقدینگی وجود دارد.
3. سختی ارزیابی ارزش واقعی توکن‌ها: وقتی توکن‌های LP را بررسی می‌کنید، تقریباً غیرممکن است که ارزش دقیق آنها را حدس بزنید. اگر قیمت توکن‌ها از هم فاصله بگیرد، ضرر ناپایدار به شما تعلق می‌گیرد. همچنین باید سود را هم در نظر داشت. این عدم قطعیت باعث شده که تصمیم گیری آگاهانه درباره زمان خروج از پوزیشن کار سختی باشد.
4. ریسک از دست دادن فرصت: با تأمین نقدینگی برای استخرها، ریسک از دست دادن فرصت ایجاد می‌شود. گاهی اوقات بهتر است توکن‌ها را در جای دیگری سرمایه گذاری کنید یا در یک فرصت متفاوت از آنها استفاده کنید.

صحبت‌های پایانی

وقتی قصد تأمین نقدینگی برای یک استخر نقدینگی را داشتید، بهتر است مزایای استفاده از توکن‌های LP را هم ارزیابی کنید. واریز وجه به یک استخر نقدینگی می‌تواند اولین بخش از یک استراتژی در دیفای باشد. بنابراین، به غیر از هولدینگ و نگه داشتن ارزهای دیجیتال، نگاهی به سایر طرح‌های سرمایه گذاری و سطح تحمل ریسک خودتان داشته باشید تا بهترین مدل سرمایه گذاری را انتخاب کنید.

استخر نقدینگی در دیفای چیست؟

استخرهای نقدینگی (liquidity pool) یکی از فناوری‌های بنیادین حال حاضر در اکوسیستم فعلی امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا به‌اختصار دیفای (دیفای) هستند. استخر نقدینگی در دیفای یکی از بخش‌های اساسی بازارسازهای خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، کِشت سود (yield farming)، دارایی‌های سینتتیک (مصنوعی)، بیمه مبتنی بر بلاک چین، بازی‌های مبتنی بر بلاک چین و بسیاری دیگر از موارد محسوب می‌شود. استخر نقدینگی اساساً مرکزی برای جمع‌آوری دارایی‌های دیجیتال است. در ادامه به کاربردهای استخر نقدینگی در حوزه دیفای می‌پردازیم.

دیفای اساس بسیاری از فعالیت‌های درون‌زنجیره‌ای مبتنی بر بلاک چین است. در حال حاضر، حجم معاملاتی صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به‌شکل معنی‌داری در حال رقابت با حجم معاملاتی صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال است. طبق گزارش‌های آخر سال 2020، بیش از 15 میلیارد دلار ارزش قفل‌شده در پروتکل‌های دیفای وجود دارد.

این اکوسیستم همراه با انواع جدیدی از محصولات به‌سرعت در حال گسترش است و یکی از عوامل چنین توسعه گسترد‌ه‌ای وجود استخرهای نقدینگی است.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی مجموعه‌ای از دارایی‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند (smart contract) است. این استخرها برای تسهیل معاملات غیرمتمرکز، فرآیند وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

استخرهای نقدینگی ستون اصلی بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ (Uniswap) هستند. کاربرانی که تحت‌عنوان ارائه‌دهندگان نقدینگی (liquidity provider) یا به‌اختصار LP شناخته می‌شوند، به‌منظور کمک به ایجاد بازار، ارزشی مساوی از دو توکن در اختیار استخر قرار می‌دهند. آنها در ازای تأمین نقدینگی، از کارمزد معاملاتی که در استخر انجام می‌شود، متناسب با سهم خود از نقدینگی کل بهره‌مند می‌شوند‌.

تأمین‌کنندگان نقدینگی سهمی از نقدینگی کل بازار دریافت می‌کنند.

از آنجا که هرکسی می‌تواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد، بازارسازهای خودکار بازار را دسترس‌پذیرتر کرده‌اند.

یکی از اولین پروتکل‌هایی که از استخرهای نقدینگی استفاده کرد پروتکل بانکور (Bancor) بود؛ اما این مفهوم با محبوبیت یونی سواپ مورد توجه بیشتری قرار گرفت. سوشی سواپ (SushiSwap)، کِرو (Curve) و بلنسر (Balancer) برخی دیگر از صرافی‌های معروفی هستند که از استخرهای نقدینگی در پلتفرم اتریوم استفاده می‌کنند. استخرهای نقدینگی در این پلتفرم‌ها توکن‌های ERC-20 ارائه می‌دهند.

همچنین، زنجیره هوشمند بایننس (Binance Smart Chain) نیز دارای پلتفرم‌های مشابهی همچون پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ (BakerySwap) و برگرسواپ (BurgerSwap) است که از توکن‌های BEP-20 پشتیبانی می‌کنند.

بازارسازهای خودکار بازار را دسترس‌پذیرتر کرده‌اند.

استخر نقدینگی در مقابل دفتر سفارش

برای درک تفاوت استخرهای نقدینگی، بهتر است به اساسی‌ترین پایه معاملات الکترونیکی نگاهی داشته باشیم: دفتر سفارش (order book). به زبان ساده، دفتر سفارش مجموعه‌ای از سفارش‌های فعلاً باز برای بازاری مشخص است.

سیستمی که سفارش‌ها را با یکدیگر منطبق می‌کند، موتور انطباق (matching engine) نام دارد. موتور انطباق و دفتر سفارش دو هسته مرکزی هر صرافی متمرکزی (CEX) هستند. این مدل به ایجاد صرافی‌های کارآمد و بازارهای مالی پیچیده کمک می‌کند.

با این حال، معاملات دیفای شامل انجام معاملات درون‌زنجیره‌ای بدون واسطه‌ای مرکزی برای نگهداری دارایی‌ها است. این امر مشکلاتی در ایجاد دفتر سفارش به‌وجود می‌آورد. زیرا، هر تعامل با دفتر سفارش به کارمزد گس نیاز دارد که انجام معاملات را بسیار گران‌تر می‌کند.

همچنین، این امر باعث می‌شود کار بازارسازها، یعنی معامله‌گرانی که برای جفت‌ارزهای معاملاتی نقدینگی فراهم می‌کنند، بسیار پرهزینه تمام شود. مهم‌تر از همه، اکثر بلاک چین‌ها نمی‌توانند از پس توان عملیاتی مورد نیاز برای معامله میلیاردها دلار بربیایند.

این یعنی در بلاک چینی مانند اتریوم، ایجاد صرافی درون‌زنجیره‌ای مبتنی بر دفتر سفارش عملاً غیرممکن است. در این حالت، می‌توانید از زنجیره‌های جانبی یا راه‌حل‌های لایه دوم استفاده کنید که فعلاً در دست توسعه هستند. نکته کلیدی این است که شبکه با شکل فعلی خود قادر به مدیریت توان عملیاتی لازم نیست.

پیش از ادامه بحث، لازم به ذکر است که صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که به‌راحتی با دفتر سفارش درون‌زنجیره‌ای کار می‌کنند. به‌عنوان مثال، صرافی غیرمتمرکز بایننس که روی زنجیره بایننس ساخته شده است، معاملاتی سریع و ارزان ارائه می‌دهد. نمونه دیگر صرافی غیرمتمرکز پراجکت سروم (Project Serum) است که روی بلاک چین سولانا (Solana) ایجاد شده است.

با این همه، از آنجا که بسیاری از دارایی‌های موجود در فضای ارزهای دیجیتال روی بلاک چین اتریوم ایجاد می‌شوند، نمی‌توانید آنها را در شبکه‌های دیگر معامله کنید، مگر اینکه از نوعی رابط بین‌زنجیره‌ای استفاده کنید.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

بازارسازهای خودکار معادلات این بازی را تغییر داده‌اند. آنها نوآوری‌های قابل‌توجهی هستند که امکان انجام معاملات درون‌زنجیره‌ای را بدون نیاز به دفتر سفارش فراهم می‌کنند.

از آنجا که برای انجام معاملات به هیچ یک از طرفین به‌طور مستقیم احتیاج نیست، معامله‌گران می‌توانند در مورد اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی مختلفی برای جفت‌ارزهایی تصمیم‌گیری کنند که در صرافی‌های مبتنی بر دفتر سفارش، نقدینگی بسیار کمی دارند.

می‌توانید صرافی همتابه‌همتا و مبتنی بر دفتر سفارشی را در نظر بگیرید که در آن، فروشندگان و خریداران به‌واسطه دفتر سفارش به یکدیگر مرتبط می‌شوند. به‌عنوان مثال، معامله‌گری در بایننس دِکس (Binance DEX) همتابه‌همتا است، زیرا معاملات به‌طور مستقیم بین کیف پول‌های کاربران انجام می‌شوند.

معامله‌گری با استفاده از بازارساز خودکار اندکی متفاوت است. در این حالت، می‌توانید معامله‌گری مبتنی بر بازارساز خودکار را درقالب همتا به ‌قرارداد (peer-to-contract) در نظر بگیرید.

همانطور که اشاره کردیم، استخر نقدینگی استخر نقدینگی چیست؟ مجموعه‌ای از دارایی‌ها در یک قرارداد هوشمند است که توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی واریز می‌شوند. بنابراین، هنگام انجام معامله به‌واسطه بازارسازهای خودکار، طرف مقابل به‌معنای سنتی ندارید.

در عوض، معامله‌ خود را در مقابل نقدینگی جفت‌ارز مورد نظر انجام می‌دهید. درواقع، خریداران در لحظه انجام معامله نیازی به فروشنده ندارند، بلکه نقدینگی کافی در استخر برای انجام معامله کفایت می‌کند.

در استخر نقدینگی احتیاجی به فروشنده یا خریدار در معنای سنتی ندارید، بلکه نقدینگی استخر برای انجام معاملات کافی است.

به‌عنوان مثال، هنگامی که قصد دارید کوینی در پلتفرم یونی سواپ بخرید، طرف مقابل معامله شما یک فروشنده به‌معنای سنتی آن نیست. بلکه، فعالیت شما توسط الگوریتمی کنترل می‌شود که بر آنچه در استخر اتفاق می‌افتد، نظارت دارد. علاوه بر این، قیمت‌ نیز توسط این الگوریتم و براساس معاملات انجام‌شده در استخر تعیین می‌شود.

در استخرهای نقدینگی، استخر نقدینگی چیست؟ هر فردی می‌تواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد، بنابراین هر فردی می‌تواند به‌نوعی طرف مقابل شما تلقی شود. با این حال، تعامل با قرارداد حاکم بر استخر نقدینگی، مانند مدل تعامل با دفتر سفارش نیست.

استخر نقدینگی چه کاربردهایی دارد؟

تابه‌اینجا، ما بیشتر در مورد بازارسازهای خودکار بحث کردیم که محبوب‌ترین کاربرد استخرهای نقدینگی هستند. با این حال، استخرهای نقدینگی موارد استفاده متنوع‌تری دارند.

یکی از این موارد استفاده، کشت سود یا استخراج نقدینگی (liquidity mining) است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرم‌های خودکار تولید سود مثل یِرن فایننس (Yearn Finance) هستند، جایی‌که کاربران دارایی‌های خود را به استخر اضافه و سپس از آن برای تولید سود استفاده می‌کنند.

توزیع توکن‌های جدید در دست افراد شایسته مشکل بسیار دشواری برای پروژه‌های ارز دیجیتال است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیت‌آمیزترین موارد استفاده از استخرهای نقدینگی بوده است. اساساً توکن‌ها به‌صورت الگوریتمی بین کاربرانی توزیع می‌شوند که توکن‌های خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنند. سپس‌، توکن‌های تازه‌ایجادشده متناسب با سهم هر کاربر از استخر به حساب او ارسال می‌شوند.

در خاطر داشته باشید که این توکن‌ها ممکن است از سایر استخرهای نقدینگی تحت عنوان توکن‌های استخر (pool tokens) گرفته شده باشند. به‌عنوان مثال، اگر در پلتفرم یونی سواپ یا صندوق‌های وام‌دهی پلتفرم کامپاند (Compound) نقدینگی فراهم کنید، توکن‌هایی دریافت خواهید کرد که استخر نقدینگی چیست؟ نشان‌دهنده سهم شما در استخر هستند. همچنین، ممکن است این توکن‌ها را به یک استخر دیگر واریز و سود دریافت کنید. این زنجیره‌ها با ادغام پروتکل‌ها ممکن است بسیار پیچیده شوند.

یکی از مهم‌ترین کاربردهای استخرهای نقدینگی کِشت سود است.

علاوه بر این، تسهیل فرآیندهای مربوط به حاکمیت (governance) نیز می‌تواند کاربرد دیگری باشد. در برخی موارد، برای اجرایی‌شدن یک پیشنهاد رسمی حاکمیتی، رأی بسیاری باید جمع شود. اگر به‌جای این کار، دارایی‌ها در استخری جمع شوند، شرکت‌کنندگان می‌توانند به پشتوانه هدفی از پروتکل که مهم به‌ نظر می‌رسد با یکدیگر رقابت کنند.

در حال حاضر، یکی دیگر از بخش‌های نوظهور در حوزه دیفای، بیمه در مقابل خطر قراردادهای هوشمند است. این ویژگی نیز با کمک استخرهای نقدینگی پیاده‌سازی می‌شود.

یکی دیگر از کاربردهای جالب استخرهای نقدینگی استفاده از ترانشه وام (tranche) است، مفهومی که از امور استخر نقدینگی چیست؟ مالی سنتی گرفته شده است و شامل تقسیم محصولات مالی بر اساس ریسک و بازده آنها می‌شود. این محصولات به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد تا میزان ریسک و بازده پروفایل خود را سفارشی‌سازی کنند.

ایجاد دارایی‌های مصنوعی (synthetic assets) در بلاک چین نیز به استخرهای نقدینگی وابسته است. با اضافه‌کردن مقداری وثیقه به استخر نقدینگی و اتصال آن به یک اوراکل معتبر می‌توانید توکنی مصنوعی داشته باشید که به دارایی مطلوب شما وابسته باشد. البته، این کار در عمل اندکی پیچیده‌تر است؛ اما ایده ساده‌ای دارد.

به غیر از آنچه اشاره شد، احتمالاً کاربردهای بیشتری برای استخرهای نقدینگی وجود دارند که هنوز کشف نشده‌اند و همه این موارد به هوشمندی توسعه‌دهندگان دیفای بستگی دارد.

خطرهای استخرهای نقدینگی

اگر تأمین‌کننده نقدینگی برای یک بازارساز خودکار باشید، احتمالاً با مفهومی به‌نام ضرر موقت (impermanent loss) آشنا هستید. به‌طور خلاصه هنگامی‌که استخر نقدینگی چیست؟ استخر نقدینگی چیست؟ تأمین‌کننده نقدینگی یک بازارساز خودکار می‌شوید، ارزش دلاری دارایی شما به‌نسبت زمانی که هودل (HODL) می‌کنید، افت می‌کند. ضرر موقت گاهی اندک است و گاهی بسیار بزرگ. بنابراین، بهتر است پیش از ورود به استخرهای نقدینگی دوطرفه، در خصوص میزان احتمالی ضرر موقت اطلاعات لازم کسب کنید.

به‌هنگام مشارکت در استخرهای نقدینگی، مراقب احتمال ضرر موقت باشید!

نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید خطرهای مربوط به قرارداد هوشمند است. هنگامی‌که دارایی‌های خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنید، هیچ واسطه‌ای دارایی‌های شما را در اختیار ندارد؛ بنابراین، می‌توانید خود قرارداد هوشمند را امانت‌دار دارایی‌های خود بدانید. باید در نظر داشته باشید که اگر باگی در قرارداد هوشمند وجود داشته باشد یا هر نوع سوءاستفاده‌ای از وام بشود، دارایی‌های شما برای همیشه از بین خواهند رفت.

همچنین، در پروژه‌هایی که توسعه‌دهندگان آنها مجاز به تغییر قوانین حاکم بر استخر هستند، جانب احتیاط را رعایت کنید. گاهی اوقات، توسعه‌دهندگان ممکن است یک کلید اصلی یا دسترسی‌های ویژه در کد قرارداد هوشمند قرار داده باشند که به آنها به‌صورت بالقوه اجازه بدهد اقدامی مخرب، همچون کنترل منابع مالی استخر، انجام دهند.

سخن پایانی

استخر نقدینگی یکی از مهم‌ترین فناوری‌های موجود در حوزه دیفای است. این استخرها معامله‌گری غیرمتمرکز، وام‌دهی، تولید بازده و بسیاری موارد دیگر را امکان‌پذیر می‌کنند.

در حال حاضر، استخر نقدینگی که اساساً مبتنی بر قراردادهای هوشمند است، راه خود را تقریباً به تمام بخش‌های حوزه گشوده است و همچنان به گسترش خود ادامه می‌دهد.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: